امسال روز جهانی منع خشونت علیه زنان در حالی فرا رسید که بنابر آمار سازمان ملل دستکم ۸۴۰ میلیون زن، یعنی یک نفر از هر سه زن در جهان، حداقل یک بار در زندگی خود مورد خشونت فیزیکی یا جنسی قرار گرفته است.
در این میان خشونت دیجیتال و آزار آنلاین علیه زنان نیز در جهان بهسرعت در حال افزایش است. آمارهای جهانی از خشونت دیجیتال علیه زنان نشان میدهد که در بعضی کشورها تا ۵۸ درصد زنان خشونت دیجیتال و آزار آنلاین را تجربه کردهاند. علاوه بر این ۹۰ تا ۹۵ درصد از ویدیوهای دیپ فیک، با تصاویر زنان ساخته میشود که بخش عمده آن ناشی از سرقت و سوءاستفاده از تصاویر زنان است.
افزایش خشونت و آزار در فضای مجازی و شبکههای اجتماعی همزمان با گسترش هوش مصنوعی و فناوریهای دیجیتال، سبب شده تا امسال «لزوم مقابله با خشونت دیجیتال» به یکی از بخشهای اصلی روز جهانی منع خشونت علیه زنان تبدیل شود.
تعیین شعار «برای آزار آنلاین هیچ توجیهی وجود ندارد» به همین دلیل انجام شده تا توجهات بیشتری به این مساله جلب شود.
خشونت دیجیتال علیه زنان چیست
خشونت دیجیتال علیه زنان به هر نوع خشونت مبتنی بر جنسیت گفته میشود که شامل سوء استفاده از اینترنت، فضای آنلاین و فناوریهای دیجیتال برای آزار روانی، آزار جنسی، تهدید، سرکوب، جاسوسی، سرقت اطلاعات و نفرت پراکنی علیه یک یا چند زن است. حمایت از زنستیزی نیز نوعی از خشونت دیجیتال علیه زنان است.
در موارد بسیاری، آزار و خشونت دیجیتال از یک پیام، یک نظر، یا یک پست به ظاهر کوچک شروع میشود، اما بهسرعت به سیلی از تهدید و خشونت در دنیای مجازی و واقعی تبدیل میشود.
در موارد فراوانی، عکسهای خصوصی زنان بدون رضایت دزدیده میشوند و با سوءاستفاده از ابزارهای مختلف از جمله هوش مصنوعی برای ساختن «دیپفیک»های جنسی به کار میروند.
استفاده از فناوریهای دیجیتال در اشکال مختلف و در اقدامات فردی یا سیستماتیک بهعنوان ابزاری برای تهدید، شرمندهکردن، کنترل، ساکتکردن و سرکوب زنان مورد سوء استفاده قرار میگیرد.
خشونت و آزار دیجیتال و آنلاین امروز به واقعیتی ترسناک برای میلیونها زن و دختر در جهان تبدیل شده است. برخی زنان حتی برای محافظت از خود و خانوادههایشان مجبور میشوند حسابهای کاربری خود را حذف کنند.
این خشونتهای دیجیتال و آنلاین برای بسیاری از زنان و دختران آسیبهای روانی و جسمی واقعی در پی داشته و پیامدهایش به خانه، محل کار و جوامع آنها گسترش یافته است.
خبرنگاران، کنشگران مدنی و فعالان حقوق بشر برای ساکت شدن پیامهای تهدیدآمیز دریافت میکنند، در موارد بسیاری آزار زنان از دنیای مجازی به دنیای واقعی کشیده میشود و حتی به فجایعی چون تجاوز یا قتل و کشتن زنان نیز منجر میشود.
خشونت دیجیتال علیه زنان؛ بخشی از خشونت سیستماتیک حکومتی در ایران
در کشوری مثل ایران، وجود حکومت ایدئولوژیک و مذهبی خود به عامل خشونت و از جمله خشونت دیجیتال علیه زنان تبدیل شده است.
جمهوری اسلامی به شکل سیستماتیک از فناوریهای دیجیتال برای خشونت علیه زنان و سرکوب آنها سوءاستفاده میکند.
زنان در ایران علاوه بر خشونت خانگی و خشونت اجتماعی، و انواع قوانین زنستیز، با انواع تهدیدات دیجیتال از پیامهای تهدیدآمیز، آزار نیروهای سایبری، هک و سرقت اطلاعات تا احضار، بازداشت و محاکمه مواجه میشوند.
حتی موارد متعددی از احضار و بازداشت کنشگران و هنرمندان بهدلیل انتشار عکس بدون حجاب اجباری وجود دارد که با خشونت سیستماتیک و با حمایت قوه قضائیه و دیگر دستگاههای سرکوبگر حکومتی، در بسیاری موارد به منع فعالیت زنان، محاکمه و زندانی شدن آنها منجر شده است.
در کشورهای دیگر هم پادکستها و برنامههایی با محتوای زنستیزانه و مروج مردسالاری افراطی در حال گسترش است که با نفرت پراکنی و انتشار اطلاعات غلط و تحریف شده، به خشونت دیجیتال و حتی فیزیکی علیه زنان دامن میزنند.
بر این موارد، باید نابرابری جنسیتی در دسترسی به فناوریهای دیجیتال را نیز افزود. این نابرابری و محرومیت به ویژه در مورد زنان و دختران در جوامع روستایی و کمدرآمد، بیشتر است.
برای آزار آنلاین هیچ توجیهی وجود ندارد
هر سال در روز جهانی منع خشونت علیه زنان یک کارزار ۱۶ روزه برای گسترش آگاهی از یکی از انواع خشونت علیه زنان برپا میشود. امسال این کارزار در فاصله ۲۵ نوامبر تا ۱۰ دسامبر بر «اتحاد برای پایان دادن به خشونت دیجیتال علیه زنان و دختران» تمرکز دارد.
این کارزار تاکید دارد که فضاهای آنلاین و دیجیتال باید در خدمت توانمندسازی زنان و دختران قرار گیرد اما در حال حاضر دنیای دیجیتال به میدان آزار، سوءاستفاده و حتی خشونت علیه میلیونها زن و دختر در مناطق مختلف جهان تبدیل شده است.
برگزارکنندگان روز جهانی منع خشونت علیه زنان، امسال در فراخوان خود از زنان و دیگر کنشگران خواستند تا با هشتگ «هیچ توجیهی برای آزار آنلاین وجود ندارد» (NoExcuse#) به «خشونت دیجیتال علیه زنان» اعتراض و در کارزار ۱۶ روزه «منع خشونت دیجیتال علیه زنان» مشارکت کنند.
حمایت از کمپینهای معترض به «خشونت علیه زنان» و حامی «برابری حقوقی زنان» یکی دیگر از راههای مشارکت در این کارزار جهانی است.
مشارکت کنندگان در کارزار جهانی منع خشونت علیه زنان، سالهاست که از رنگ نارنجی بهعنوان نماد این روز استفاده میکنند و با پوشیدن لباس نارنجی در خانه، اماکن عمومی، محل کار، مدرسه و دانشگاه، در پی جلب توجه همگان به «لزوم منع خشونت علیه زنان» هستند.
این کارزار همچنین بهدنبال «پاسخگو کردن و پایان دادن به مصونیت عاملان خشونت دیجیتال» و وادار کردن دولتها برای «جرمانگاری خشونت دیجیتال علیه زنان» است.
بخشی از کارزار امسال روز جهانی منع خشونت علیه زنان بر «آموزش و مهارتهای ایمنی آنلاین» و افزایش «سواد دیجیتال زنان» تمرکز دارد و از هدفهای دیگر آن گسترش آگاهی از «انواع خشونت علیه زنان» و لزوم حمایت عمومی از زنان قربانی خشونت دیجیتال است.