رسانههای ایران همزمان با ششمین سالگرد اعتراضات آبان خونین ۹۸ که در واکنش به افزایش قیمت بنزین شکل گرفت، گزارش دادند طرح «سوختگیری بدون کارت سوخت» به صورت آزمایشی در تعدادی از پمپ بنزینها آغاز شده است.
خبرگزاری تسنیم، وابسته به سپاه پاسداران، پنجشنبه ۲۹ آبان خبر داد این طرح در تعداد معدودی از پمپ بنزینها آغاز شده و با اسکن کیوآرکد از طریق موبایل و ارسال شماره همراه، رمز اختصاصی برای سوختگیری ۳۰ لیتر بنزین آزاد برای فرد ارسال میشود.
همزمان مسعود پزشکیان، رییس دولت چهاردهم، در نشستی با فعالان اقتصادی استان قزوین، گفت: «بنزین را ۶۰ هزار تومان میخریم و هزار و ۵۰۰ تومان میفروشیم. کدام منطق و عقلی این را میگوید و آن زمان نتوانیم مشکلات معیشتی و اقتصادی مردم را حل کنیم.»
پیشتر در ۲۷ آبان، بورس انرژی تهران اعلام کرد بنزین سوپر وارداتی با قیمت پایه هر لیتر ۶۵ هزار و ۸۰۰ تومان، از دوم آذر عرضه خواهد شد.
بر اساس برآورد رسانهها، با در نظر گرفتن هزینههای توزیع، این بنزین با قیمت هر لیتر ۷۵ هزار تومان به دست مصرفکننده خواهد رسید. اقدامی که بهگفته برخی کارشناسان، میتواند نخستین گام در مسیر آغاز موج تازهای از افزایش قیمت بنزین باشد. موجی که دولت میکوشد آن را با تغییر سازوکار توزیع و حذف تدریجی یارانه خودروهای پرمصرف پیش ببرد.
در همین راستا، کامل تقوینژاد، دبیر هیئت دولت پزشکیان، درباره تغییرات قیمت بنزین اعلام کرده بود بنزین آزاد در جایگاهها با قیمت نزدیک به نرخ واردات عرضه خواهد شد.
در ادامه نشانههای مربوط به تغییر سیاستهای سوختی، مالک شریعتی، عضو کمیسیون انرژی مجلس، پنجشنبه ۲۹ آبان، در دانشگاه تهران گفت: «به فرض صفر بودن هزینه تولید داخلی بنزین، کف قیمت فعلی آن شش هزار تومان است. بنابراین اینکه گفته میشود بنزین را گران به مردم میدهیم، حرف غلطی است.»
او در ادامه گفت قیمتهای فعلی بنزین یعنی هزار و ۵۰۰ تومان و سه هزار تومان همچنان یارانهای هستند و افزود: «این یارانه پنهان نیست، بلکه آشکار است و هزینه اضافی آن از جیب دولت و عموم مردم پرداخت میشود.»
سیاستهای سوختی جمهوری اسلامی
شریعتی با اشاره به ناترازی انرژی در کشور، خواستار اصلاح سیاستهای سوختی شد و گفت ادامه این روند فشار بر منابع عمومی را افزایش میدهد و باید راهکارهای عملی برای مدیریت مصرف در نظر گرفته شود.
این در حالی است که پزشکیان در مناظرههای انتخاباتی بارها تاکید کرده بود: «بنزین را گران نخواهیم کرد.»
با این حال، او اول آبان گفت: «قیمت بنزین از آب هم کمتر است و در اصل افزایش قیمت آن هیچ تردیدی وجود ندارد.»
کارشناسان اقتصادی هشدار دادهاند اصلاح قیمت بنزین بدون برنامه حمایتی، میتواند هزینه حملونقل عمومی و بهای کالاهای اساسی را افزایش دهد؛ چرا که بخش عمده جابهجایی کالا و مسافر در ایران به سوخت یارانهای وابسته است.
طبق آمارهای رسمی، مصرف بنزین در ایران طی سالهای اخیر افزایش یافته و بخشی از نیاز کشور اکنون با واردات تامین میشود. روندی که فشار بیشتری بر بودجه دولت وارد میکند.
همزمانی اجرای طرحهای جدید سوختگیری و اعلام قیمتهای تازه سوخت با سالگرد اعتراضات آبان ۹۸ که در واکنش به افزایش ناگهانی قیمت بنزین شکل گرفت، موجب شده حساسیت افکار عمومی نسبت به این تغییرات بالا برود.
در نبود اطلاعرسانی شفاف و اقناع عمومی درباره ابعاد و پیامدهای طرح، برخی تحلیلگران هشدار دادهاند اجرای شتابزده سیاستهای جدید سوختی میتواند بار دیگر به تنشهای اجتماعی منجر شود؛ بهویژه در شرایطی که خاطره آبان خونین ۹۸ هنوز برای ایرانیان زنده است.