در ماه های اخیر، خیابانهای چند قاره شاهد حضور نسل تازهای از معترضان بوده است؛ از ماداگاسکار و مراکش گرفته تا نپال، پرو و فیلیپین، موجی از اعتراضهای مردمی شکل گرفته که بیشتر شرکت کنندگان آن را نوجوانان و جوانان متولد سه دهه اخیر تشکیل میدهند.
اعضای این نسل که در فضای مجازی به «Gen Z» یا همان «نسل زد» معروفند، با استفاده از تلفنهای همراه و شبکههای اجتماعی، خشم و نارضایتی خود را از فساد، فقر، بیکاری و نابرابری به خیابانها کشاندهاند.
این جنبشها، هرچند در کشورها و قارههای مختلف روی دادهاند، اما در شعارها و خواستهها شباهت زیادی به هم دارند: عدالت، شفافیت و آیندهای بهتر برای جوانان.
در برخی کشورها، اعتراضها به خشونت کشیده شده و دهها نفر جان باختهاند؛ در بعضی دیگر، دولتها زیر فشار مردم منحل شده یا نخستوزیران استعفا کردهاند.
موجی که بسیاری آن را نشانهای از آغاز فصل تازهای در سیاست جهانی میدانند؛ فصلی که در آن نسل دیجیتال، با صدایی بلندتر از همیشه، در برابر قدرت سنتی ایستاده است.
در مراکش، هزاران نفر از جوانان به خیابانها آمدند تا علیه شرایط اقتصادی و کمبود خدمات آموزشی و درمانی اعتراض کنند. این تظاهرات به درگیری با پلیس انجامید و دهها نفر زخمی شدند. معترضان خواستار استعفای نخستوزیر «عزیز اخنوش» شدند. طبق آمار رسمی، بیش از یکسوم جوانان زیر ۲۵ سال در این کشور بیکارند.
در ماداگاسکار، قطعیهای پیاپی برق و بحران آب زندگی مردم را مختل کرده بود. خشم عمومی به اعتراضهای گستردهای انجامید که به کشته شدن دستکم ۲۲ نفر منجر شد. در پی این ناآرامیها، آندری راژولینا، رییسجمهوری ماداگاسکار، دولت خود را منحل کرد.
در نپال، موج اعتراضها علیه فساد و محدودیت اینترنت سراسر کشور را دربر گرفت. نخستوزیر «شارما اولی» پس از گسترش ناآرامیها استعفا کرد. بیش از ۷۰ نفر در درگیریها کشته شدند.
معترضان نمادی از انیمه ژاپنی «وان پیس» را بر دروازه کاخ دولتی آویختند؛ جمجمهای با کلاه زرد، که به نشانه مقاومت نسل جوان تبدیل شد.
در پایتخت پرو، لیما، جوانان همراه با رانندگان تاکسی و اتوبوس علیه فساد و بیکاری تجمع کردند. دولت قانونی تصویب کرده بود که بخشی از درآمد جوانان به صندوق بازنشستگی خصوصی واریز شود؛ تصمیمی که اعتراض گسترده برانگیخت.
در فیلیپین، افشای اختلاس میلیارد دلاری در پروژههای مقابله با سیل خشم عمومی را شعلهور کرد. دهها هزار نفر در سراسر کشور به خیابان آمدند و بیش از ۲۰۰ نفر بازداشت شدند. تصاویری از زندگی تجملی فرزندان مقامات دولتی در شبکههای اجتماعی منتشر شد و به نماد شکاف طبقاتی و خشم جوانان تبدیل شد.
در تمام این کشورها، نقش شبکههای اجتماعی بسیار پررنگ است. جوانان از این فضا برای اطلاعرسانی، هماهنگی و انتشار ویدئوهای اعتراضات استفاده میکنند. در مقابل، بسیاری از دولتها اینترنت را قطع یا کاربران را بازداشت کردهاند، اما همین اقدامها اغلب نتیجه معکوس داشته و خشم مردم را بیشتر کرده است.
تا کنون صدها نفر در این اعتراضها زخمی یا بازداشت شدهاند و دستکم دو دولت سقوط کرده است.
اما پیام روشن است: نسل تازهای در حال شکلگیری است که سکوت نمیکند.