اعطای جایزه نوبل صلح ۲۰۲۵ به ماریا کورینا ماچادو، رهبر اپوزیسیون ونزوئلا، رویدادی نمادین است که از یک سو پیامی روشن درباره معنای صلح در جهان امروز میفرستد و از سوی دیگر تاکیدی است بر این ادعا که صلح واقعی وقتی ممکن است که مردم از حقوق سیاسی و آزادی برخوردار باشند.
این انتخاب کمیته نوبل، فرصتی فراهم میآورد تا به بازاندیشی درباره رابطه میان دموکراسی و صلح بپردازیم.
شجاعت مدنی در دل سرکوب
کمیته نوبل در بیانیهاش تاکید کرده است که این جایزه به زنی تعلق گرفته است «که شعله دموکراسی را در میان تاریکی افزاینده حفظ میکند».
ماچادو در شرایطی فعالیت کرد که با سرکوب شدید، تهدیدها، ممنوعیتهای سیاسی و حتی زندگی مخفی مواجه بوده است. انتخاب او، به نوعی ارج گذاشتن به مقاومت درونی مردم است و نه فقط یک مبارز سیاسی. او نمادی از کسانی است که حاضرند در برابر ظلم بایستند تا حق انتخاب و آزادیشان زنده بماند.
برجسته کردن حق مردم برای آزادی و عدالت
این انتخاب پیام صریحی دارد؛ صلح تنها وقتی پایدار است که در لحظه توافق سیاسی، اصول آزادی، عدالت و مشارکت مردم نادیده گرفته نشوند.
در بیانیه نوبل آمده است که ماچادو «حق دموکراتیک مردم ونزوئلا را ترویج داده و برای گذار عادلانه و مسالمتآمیز از دیکتاتوری به دموکراسی مبارزه کرده است».
این تاکید بر «گذار مسالمتآمیز» نشاندهنده این نگرش است که مبارزه سیاسی در چارچوب اصول و روشهای خشونت پرهیز چقدر میتواند یک ضرورت مهم برای گذار از دیکتاتوریها تا رسیدن به صلح باشد.
تقویت اعتبار اپوزیسیون و فشار بینالمللی
در دوران بحران سیاسی، ارتباط با حقانیت اخلاقی و بینالمللی اهمیت زیادی دارد. جایزه نوبل میتواند نوعی بیمه امنیتی باشد برای فعالان داخلی و اشاعهگر حقوق بشر در کشورهایی که رژیم حاکم به سرکوب و حذف فیزیکی مخالفان مبادرت میکند.
این جایزه، نه تنها وجهه فردی ماچادو را تقویت میکند، بلکه نمایانگر پشتیبانی جهانی از خواستههای بنیادی مردم ونزوئلاست.
صلح به مثابه فرآیند نه صرفا نتیجه
معمول است که صلح را فقط بهعنوان پایان جنگ یا توافق بین دولتها تصور کنیم. اما انتخاب ماچادو نشان میدهد که صلح، زمانی به معنا میرسد که بستر حقوقی، نهادهای دموکراتیک و فضای آزادی برای بیان در جامعه فراهم باشد. بدون امکان مشارکت آزاد مردم، توافق ظاهری ممکن است دوام نیاورد یا دستخوش آشوب شود.
نقش مردمسالاری در کاهش خشونت ساختاری
رژیمهایی که با سرکوب، سانسور و حذف مخالفان اداره میشوند، بهتدریج نارضایتی و مقاومت را در دل جامعه برمیانگیزند. در مقابل، وقتی مردم بتوانند به روشهای قانونی و مسالمتآمیز خواستههایشان را بروز دهند، احتمال بیرون راندن افراط و خشونت بیشتر است.
انتخاب ماچادو بهعنوان برنده نوبل، این ایده را برجسته میکند که دموکراسی نه فقط یک گزینه، بلکه یکی از پیششرطهای صلح پایدار است.
انتخاب ماریا کورینا ماچادو بهعنوان برنده جایزه نوبل صلح ۲۰۲۵ تنها ستایشی از شجاعت فردی او نیست، بلکه بیانیهای است درباره مفهوم اصلاحشده صلح در جهان معاصر؛ صلحی که بدون آزادی و عدالت ریشه ندارد.
این انتخاب یادآور آن است که ایستادگی برای دموکراسی، مبارزه برای آزادی، و پاسداشت حقوق مردم، بخش لاینفک معنای واقعی صلحاند.
برای مردم ونزوئلا و دیگر کشورهایی که با دیکتاتوری و سرکوب مواجهاند، این جایزه میتواند نقطه عطفی باشد در بیداری امید، همبستگی داخلی و فشار جهانی.