ایالات متحده چهارشنبه ۸ مرداد (۳۰ ژوئیه) با هدف جلوگیری از تامین مالی فعالیتهای بیثباتکننده جمهوری اسلامی ایران در منطقه و سرکوب داخلی، مجموعهای از تحریمهای جدید را علیه بخش انرژی این کشور اعمال کرد.
در دو بیانیه جداگانه که از سوی وزارت خزانهداری و وزارت خارجه آمریکا منتشر شده، مجموعهای از تحریمها علیه اشخاص و نهادهای مرتبط اعمال شد.
بر اساس بیانیه چهارشنبه ۸ مرداد وزارت خارجه آمریکا، ۲۰ نهاد فعال در تجارت نفت، فرآوردههای نفتی و پتروشیمی ایران تحت تحریم قرار گرفتهاند. همچنین ۱۰ فروند کشتی نیز به عنوان داراییهای مسدودشده معرفی شدهاند.
بزرگترین بسته تحریمی سالهای اخیر آمریکا علیه شبکه دریایی خانواده شمخانی
همزمان وزارت خزانهداری آمریکا نیز چهارشنبه در اقدامی بیسابقه از اعمال تحریم علیه بیش از ۵۰ فرد و نهاد و شناسایی بیش از ۵۰ کشتی متعلق به شبکهای گسترده تحت مدیریت محمدحسین شمخانی، پسر علی شمخانی، مشاور ارشد رهبر جمهوری اسلامی، خبر داد؛ اقدامی که بنا بر اعلام واشینگتن، بزرگترین بسته تحریمی ایرانمحور از زمان اجرای سیاست فشار حداکثری دولت ترامپ محسوب میشود.
شبکهای پیچیده برای دور زدن تحریمها و انتقال نفت ایران و روسیه
به گفته وزارت خزانهداری، محمدحسین شمخانی با استفاده از نفوذ پدرش در سطوح عالی حکومت ایران، امپراتوری عظیم حملونقل دریایی شامل نفتکشها و کشتیهای کانتینربر تأسیس کرده و از طریق دهها شرکت پوششی در امارات، سوئیس، ترکیه، قبرس، سنگاپور، پاناما، جزایر مارشال، سنت وینسنت، لیبریا و دیگر نقاط جهان، نفت ایران و روسیه را به خریدارانی که بیشترشان چینی هستند منتقل کرده است.
این شبکه میلیاردها دلار درآمد غیرقانونی کسب کرده و با استفاده از شرکتهایی مانند «اسامسی دیامسیسی مارویس» در امارات و «اوشن لئونید اینوستمنتس» در دبی، سوئیس و سنگاپور، این درآمدها را پولشویی کرده است. صندوق «اوشن لئونید» تحت مدیریت «ایو لئون اگنس دماسور» و مالکیت شرکت «او انرژی کامیدیتیس دیامسیسی»، در مرکز عملیات مالی این شبکه قرار دارد.
نقش شرکتهای دریایی و ثبتشده در مناطق آزاد
بخش قابل توجهی از کشتیهای این شبکه توسط شرکتهایی مانند «آرمادا گلوبال شیپینگ»، «پرووینگ شیپینگ اسای»، «فرکتال مارین»، «کریوس شیپینگ»، «دیامسیسی»، (سوئیس)، و «تئودور شیپینگ الالسی» (امارات) اداره میشوند. بسیاری از این شرکتها با ایجاد لایههای متعدد از مالکیت صوری و تغییر مکرر مدیران و پرچم کشتیها، هویت واقعی مالک را پنهان میکنند. برخی کشتیها مانند «بیگلی» و «ایس» هنگام بارگیری در بنادر ایران سیستم موقعیتیاب خود را خاموش کردهاند یا اطلاعات بارنامه را تغییر دادهاند.
صدور پاسپورت دومینیکا و استفاده از نامهای مستعار
محمدحسین شمخانی با استفاده از نامهای مستعار «اچ»، «هکتور» و «هوگو هایک» که در گذرنامه صادرشده از دومینیکا ثبت شده، بطور مستقیم در مدیریت این شبکه مشارکت دارد. او علاوه بر مدیریت شرکت «مارویز» در تهران، با بهرهگیری از هویتهای جعلی و پاسپورتهای خارجی، مسیرهای تجاری را طوری طراحی کرده که ارتباط با جمهوری اسلامی پنهان بماند.
انتقال پهپاد و تسلیحات در برابر نفت روسیه
در گزارشی جداگانه، وزارت خزانهداری تایید کرده که برخی شرکتهای این شبکه مانند «کریوس شیپینگ» در سال ۲۰۲۴ در انتقال قطعات پهپاد و تجهیزات دوکاربرده از ایران به روسیه در ازای دریافت محمولههای نفتی مشارکت داشتهاند. این اقلام سپس به خریداران خارجی فروخته شده و سود آن مستقیم به شبکه شمخانی بازگشته است.
شناسایی و توقیف بیش از ۵۰ کشتی
وزارت خزانهداری آمریکا فهرستی از کشتیهای توقیفشده منتشر کرده که شامل کشتیهایی با پرچمهای پاناما، لیبریا، تانزانیا، سنت وینسنت، کومور، سنت کیتس، سن مارینو و دیگر کشورهاست. کشتیهایی مانند «اورانوس»، «امنی»، «سیمبا»، «بیگلی»، «وانی»، «زاله»، «یوگ»، «مهادف» و «زانته» بخشی از این ناوگان هستند.
موج تازه تحریمهای همزمان توسط وزارت خارجه آمریکا
همزمان با تحریمهای وزارت خزانهداری، وزارت خارجه آمریکا نیز روز چهارشنبه ۸ مرداد در بیانیهای اعلام کرد ۲۰ نهاد فعال در تجارت نفت، فرآوردههای نفتی و پتروشیمی ایران را هدف تحریم قرار داده و ۱۰ فروند کشتی را بهعنوان داراییهای مسدودشده شناسایی کرده است.
این تحریمها در چارچوب فرمان اجرایی ۱۳۸۴۶ و در راستای مقابله با درآمدهای انرژی جمهوری اسلامی اعمال شدهاند؛ درآمدهایی که بنا بر اعلام واشینگتن، برای حمایت از گروههای تروریستی در منطقه و سرکوب مردم ایران صرف میشوند.
شرکتهای تحریمشده جدید در خلیج فارس، آسیا و چین
در این بسته تحریمی، پنج شرکت مدیریت کشتی و یک شرکت عمدهفروش نفت در کشورهای حوزه خلیج فارس، جنوب و شرق آسیا بهدلیل مشارکت در حمل و خرید فرآوردههای نفتی ایران تحریم شدهاند. کشتیهای تحت مدیریت این شرکتها میلیونها بشکه نفت خام و فرآورده پتروشیمی به خریداران ثالث منتقل کردهاند. برخی از این کشتیها با خاموش کردن سیستمهای شناسایی خود بهطور پنهانی فعالیت میکردهاند.
علاوه بر آن، یک شرکت بازرسی کالا در ایران نیز بهدلیل صدور گواهی بارگیری رسمی برای صادرات فرآوردههای نفتی جمهوری اسلامی تحریم شده است.
تحریم یک ترمینال نفتی بزرگ در چین
وزارت خارجه آمریکا همچنین یک ترمینال نفتی در بندر ژوشان چین را بهدلیل دریافت مکرر محمولههای نفتی ایران هدف تحریم قرار داده است. این ترمینال، طبق اعلام واشینگتن، بخشی از زنجیره صادرات غیرقانونی نفت ایران است که بهطور مستقیم در تأمین مالی برنامه هستهای و اقدامات بیثباتکننده جمهوری اسلامی نقش دارد.
تحریم شبکه شرکتهای پتروشیمی در ترکیه، هند، امارات و شرق آسیا
در بخش دیگری از این بسته تحریمی، ۱۳ شرکت تجاری در ترکیه، هند، امارات، چین و اندونزی بهدلیل خرید یا انتقال صدها میلیون دلار محصولات پتروشیمی ایران مانند متانول، تولوئن، پلیاتیلن و مشتقات نفتی تحریم شدهاند.
وزارت خارجه آمریکا اعلام کرده بسیاری از این شرکتها بهطور مستقیم از تولیدکنندگان پتروشیمی ایرانی خرید کردهاند؛ شرکتهایی که پیشتر بهدلیل همکاری با سپاه پاسداران و ساختار امنیتی رژیم در فهرست تحریمهای آمریکا قرار داشتهاند.
هدف تحریمها: تغییر رفتار رژیم، نه مجازات
وزارت خارجه آمریکا در پایان تاکید کرده است که همه داراییهای نهادهای تحریمشده در خاک ایالات متحده یا تحت کنترل اتباع آمریکایی مسدود شدهاند و هرگونه معامله با آنها ممنوع است. واشینگتن تاکید کرده هدف تحریمها، تغییر رفتار جمهوری اسلامی است و افراد و شرکتهای تحریمشده میتوانند با ارائه درخواست رسمی، تقاضای بررسی مجدد یا حذف از فهرست تحریمها را به وزارت خزانهداری ارائه دهند.
واکنش جمهوری اسلامی
سخنگوی وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران، اسماعیل بقایی، تحریمهای جدید آمریکا علیه نهادها و کشتیهای مرتبط با نفت ایران را بهشدت محکوم کرد و آن را نشانهای از «دشمنی واشینگتن با ملت ایران» دانست. او این تحریمها را «غیرقانونی، ظالمانه و ناقض حقوق بشر » خواند و تاکید کرد که «ایران در برابر چنین اقدامات یکجانبهگرایانهای ایستادگی خواهد کرد.»