از سال ۲۰۱۷ که شبکه تلویزیونی «ایراناینترنشنال» در لندن آغاز بهکار کرد، رسانه فارسیزبان وارد مرحلهای تازه از استقلال، سرمایهگذاری حرفهای، و روایتگری بیواسطه شد.
این شبکه، بهواسطه تمرکز بر پوشش زنده تحولات ایران، بها دادن به صدای معترضان، و روایت آزادانه واقعیت، به یکی از مهمترین منابع خبری فارسیزبان در جهان بدل شد. همین نقش، آن را به هدفی دائمی برای ماشین سرکوب جمهوری اسلامی تبدیل کرده است؛ ماشینی که از ابزارهای تبلیغاتی، امنیتی، حقوقی و سایبری برای خاموشکردن این صدا بهره گرفته است.
روایتگری در برابر ماشین سرکوب
ماهیت ایراناینترنشنال، نه وابستگی به حزب یا جریان سیاسی خاص، بلکه تعهد حرفهای به اطلاعرسانی آزاد است. در نظامی که انحصار روایت، بنیان مشروعیت ایدئولوژیک و امنیتی آن را تشکیل میدهد، وجود رسانهای مستقل، آنچنان تهدیدآمیز تلقی میشود که بهسرعت هدف حمله قرار میگیرد. جمهوری اسلامی از ابتدا، از طریق طرح اتهامات امنیتی، القای وابستگی به قدرتهای بیگانه، و ایجاد شبهه درباره منابع مالی، در صدد بیاعتبارسازی این رسانه برآمده است. با اینهمه، تاکنون هیچ سندی مبنی بر فعالیت غیرقانونی یا وابستگی سیاسی این شبکه ارائه نشده است.
مدل رسانهای آشنا در دنیا، غریبه برای آنها
یکی از کارویژههای رسانه جریان اصلی آن است که بتواند آیینهای تمامنما از زمانه خود باشد. در هر نوع رسانه، اگر تصمیم دارید جریان اصلی باشید، باید بتوانید با جامعه مخاطب همراه و همگام شوید. اگر نتوانید در برابر تغییرات اجتماعی منعطف باشید، بهسرعت نامربوط و فسیل میشوید. جامعه، برکه یا مرداب نیست؛ رودخانهایست روان و در حال تغییر مسیر. اگر بخواهید آیینه این رود باشید، چارهای جز انعطاف، همراهی، و هماهنگی ندارید. آنانکه چنین توان یا تمایلی ندارند، و با تعصب یا ایدئولوژی خاصی پا به عرصه میگذارند، در واقع قایقی شکسته را در رودخانهای خروشان هدایت میکنند.
بخشی از رسانههای فارسیزبان امروزی، هنوز نه میدانند چگونه در این رودخانه پارو بزنند، و نه تواناییاش را دارند. ایراناینترنشنال اما مدلی از رسانه را دنبال میکند که منعطف است، از تغییر نمیهراسد، و در رساندن خبر به مخاطب، خلاقیت بهخرج میدهد. اگر برخی از دور و با وفاداری به مدلهای رسانهای چون بیبیسی یا کیهان یا روزنامههای دوم خردادی، توان پذیرش الگوی ایراناینترنشنال را ندارند، این نه به ضعف این رسانه، بلکه به ناتوانی آنها در هممسیر شدن با جامعه بازمیگردد.
اگر امروز برخی، ایراناینترنشنال را متهم به جهتگیری میکنند، دلیلش تنها آن است که جامعه ایران در حال حاضر به این سو متمایل شده است. اگر این رسانه در دوران جنبش سبز وجود داشت، همانها که امروز سرزنش میکنند، سر و دست میشکستند و میگفتند: «آفرین، چه خوب که ایراناینترنشنال هم سبز است.»
اما این نوع مناقشات برای مخاطب عام امروز چندان مهم نیست. او میخواهد حقیقت را، بیدرنگ و بیواسطه، روی زمین ببیند. در جریان حمله اسرائیل به جمهوری اسلامی، تنها رسانه فارسیزبانی که از لحظه اصابت اولین بمب اسرائیلی، خبر را بهصورت زنده به مخاطب رساند، ایراناینترنشنال بود. در آن لحظه، بیبیسی در حال پخش مستند و بازپخش [برنامههای قبلی] بود، صدای آمریکا تعطیل بود و شبکه خبر جمهوری اسلامی در انکار کامل. البته این کار بیهزینه نبوده است.
برچسبزنی امنیتی و ارعاب رسانهای
در نوامبر ۲۰۲۲، وزارت اطلاعات جمهوری اسلامی رسماً ایراناینترنشنال را «سازمان تروریستی» اعلام کرد و هرگونه همکاری با آن را «اقدام علیه امنیت ملی» نامید. این اقدام، در پی پوشش گسترده جنبش «زن، زندگی، آزادی» از سوی این شبکه صورت گرفت. همزمان، رسانههای حکومتی هشدار دادند که مشارکت در برنامهها، تماس با خبرنگاران یا حتی بازنشر محتوای این رسانه میتواند با پیگرد امنیتی همراه باشد. با اینهمه، مردم همچنان برای ایران اینترنشنال پیام و ویدیو فرستادند.
فشارهای فرامرزی و تهدیدهای فیزیکی
از سال ۲۰۱۹، اعضای خانواده خبرنگاران ایراناینترنشنال در ایران بارها احضار و بازجویی شدهاند؛ شماری از آنها ممنوعالخروج و تهدید به بازداشت شدهاند. در فوریهٔ ۲۰۲۳، پلیس بریتانیا در پی افزایش تهدیدها، خواستار تعطیلی موقت دفتر این شبکه در لندن شد. بخشی از فعالیتهای شبکه به واشینگتن منتقل شد.
در مارس ۲۰۲۴، «پوریا زراعتی»، یکی از مجریان شبکه، در لندن هدف حمله با چاقو قرار گرفت. ضارب همچنان در بازداشت است و سرویسهای اطلاعاتی بریتانیا در حال بررسی ارتباط او با نهادهای امنیتی جمهوری اسلامی هستند. در تازهترین اقدام، پلیس ضد تروریسم بریتانیا سه نفر را به اتهام تلاش برای ترور خبرنگاران ایراناینترنشنال بازداشت کرده و قرار است سال آینده، دادگاه آنها برگزار شود.
حملات سایبری، فیشینگ و جنگ اطلاعاتی
از سال ۲۰۲۱، ایراناینترنشنال بارها هدف حملات سایبری از سوی هکرهای وابسته به جمهوری اسلامی قرار گرفته است. در تیرماه ۱۴۰۴، گروهی بهنام «حنظله» مدعی نفوذ به زیرساختهای این رسانه شد و اطلاعاتی چون نام کاربری تلگرام برخی کارکنان، اطلاعات پرسنلی و تصاویر شخصی را منتشر کرد. با اینحال، بررسیها نشان داد که اغلب این دادهها، مربوط به حملات قدیمی است و تاثیری بر اعتبار این شبکه در نزد افکار عمومی نداشته است.
این حملات عمدتاً با هدف ترور روانی و تخریب حیثیت خبرنگاران انجام شدهاند. اما واکنش جامعه فارسیزبان نشان میدهد که مردم از این فرافکنیها عبور کردهاند؛ انتشار تصاویر شخصی، دیگر تاثیر تخریبی سالهای گذشته را ندارد.
ابزارهای حقوقی، رسانهای و قضایی
جمهوری اسلامی، در ادامه راهبرد سرکوب، از سازوکارهای حقوقی برای تهدید کارکنان شبکه بهره گرفته است: مصادره داراییها و حسابهای بانکی خبرنگاران در داخل کشور؛ ممنوعالخروجی بستگان آنها؛ طرح اتهاماتی چون «جاسوسی»، «تبلیغ علیه نظام» و «همکاری با دولتهای متخاصم»؛ تلاش برای صدور اعلان قرمز اینترپل (که ناکام ماند)؛ و در تازهترین اقدام، طرحی در مجلس تصویب شده که در آن مجموعهای از فعالیتها «برخلاف امنیت کشور یا منافع ملی» معرفی شده و «افساد فی الارض» محسوب شده که مشمول مجازات «اعدام» است. محمدتقی نقدعلی نماینده مجلس هرگونه همکاری با ایراناینترنشنال را مصداق «جاسوسی» و مشمول این قانون دانسته است. هرچند این طرح فعلا توسط شورای نگهبان تایید نشده تا «قانون» شود اما نشانه رویکرد حکومت است.
جنگ روانی و بیانیهسازی ساختگی
اندکی پس از تصویب این طرح، فهرستی از ۴۵۰ نفر منتشر شد که در قالب بیانیهای هماهنگ، خواستار بایکوت ایراناینترنشنال بودند. این فهرست شامل چهرههایی از اصلاحطلبان، کارمندان پیشین نظام و برخی فعالان رسانهای بود؛ افرادی که حضورشان در کنار چنین مواضعی، برای افکار عمومی شگفتانگیز و پرسشبرانگیز بود.
جمهوری اسلامی در کنار روسیه
در گزارش رسمی کمیته امنیت ملی پارلمان بریتانیا در ۱۰ ژوئیه ۲۰۲۵، جمهوری اسلامی در کنار روسیه، بهعنوان یکی از دو تهدید اصلی علیه روزنامهنگاران در خاک بریتانیا معرفی شده است. این گزارش، به دستکم ۲۰ عملیات تروریستی، آدمربایی یا خرابکارانه طی سه سال گذشته اشاره دارد که نهادهای اطلاعاتی ایران طراحی کردهاند و یکی از اهداف اصلی آنها، ایراناینترنشنال بوده است.
تاثیرات فردی و اجتماعی تهدیدها
ابعاد این تهدیدها صرفاً امنیتی نیستند؛ بلکه بر زندگی روزمره کارکنان شبکه نیز اثر گذاشتهاند. بهویژه خبرنگاران زن، با تهدیدهای جنسی، توهینهای آنلاین، فشارهای خانوادگی و اخلال در حریم شخصی مواجه بودهاند. برخی ناچار به ترک محل زندگی خود شدهاند؛ برخی دیگر از حضور در مکانهای عمومی پرهیز میکنند. حتی کاربران شبکههای اجتماعی که تنها محتوای این رسانه را بازنشر کردهاند، هدف پیامهای تهدید آمیز قرار گرفتهاند.
واکنشهای بینالمللی
مجموعه اقدامات جمهوری اسلامی علیه ایراناینترنشنال، واکنش گسترده نهادهای بینالمللی را بهدنبال داشته است. دولت بریتانیا تدابیر حفاظتی ویژهای برای کارکنان این شبکه در نظر گرفته، و نهادهایی مانند گزارشگران بدون مرز، عفو بینالملل، و کمیتهٔ حفاظت از روزنامهنگاران، بارها این تهدیدها را محکوم کردهاند. ایالات متحده نیز، برخی یگانهای وابسته به سپاه پاسداران را بهدلیل نقش در این اقدامات، تحریم کرده است.
حقیقت؛ تهدید اصلی نظام
آنچه جمهوری اسلامی بیش از همه از آن واهمه دارد، حقیقت است: واقعیتی که نه از بلندگوی رسمی، بلکه از خیابانها، از زبان شهروندان و خبرنگاران مستقل به گوش میرسد. در چنین ساختاری، هر صدای غیرحکومتی بالقوه یک «پروژه دشمن» تلقی میشود. رسانهای که امکان روایت مستقل را فراهم کند، تهدیدی برای انحصار حکومت بر حقیقت است.
صدایی که خاموش نمیشود
جمهوری اسلامی میتواند دفتر ببندد، خبرنگار تهدید کند، اطلاعات بدزدد یا طرح اعدام ارائه دهد؛ اما آنچه نمیتواند مهار کند، آزادی بیان است. ایراناینترنشنال نه فقط یک شبکه تلویزیونی، بلکه بازتاب خواست میلیونها ایرانی برای دسترسی به حقیقت و رهایی از انحصار حکومتی است. خبرنگاران این رسانه، باوجود تهدید، سانسور، تبعید و فشار مداوم، همچنان به روایت واقعیت ادامه میدهند. این ایستادگی، یادآور آن است که در دنیای امروز، حقیقت اگرچه تهدید تلقی شود، اما هرگز خاموش نمیشود.
پرسشی برای امروز
ما در «برنامه با کامبیز حسینی» این پرسش را با شما در میان گذاشتیم:
چرا جمهوری اسلامی از ایراناینترنشنال میترسد؟
شاهد علوی، عضو تحریریه ایراناینترنشنال، مهمان اصلی برنامه بود و مخاطبان از سراسر جهان، دیدگاههای خود را در این زمینه مطرح کردند.
«برنامه» که میکوشد صدای مردم ایران را بیواسطه به گوش همدیگر برساند، دوشنبه تا جمعه، ساعت ۱۱ شب به وقت تهران، بهصورت زنده از تلویزیون ایراناینترنشنال پخش میشود.