کشف یک بمب عملنکرده آمریکایی از نوع «جیبییو-۳۹بی» در بیروت به بحرانی ژئوپولیتیک تبدیل شده است. مقامهای ایالات متحده میگویند اطلاعات این بمب میتواند در ارتقای سامانههای هدایت موشکهای «فاتح» یا پهپادهای گروههای نیابتی جمهوری اسلامی کاربرد داشته باشد.
وبسایت تحلیلی-خبری دیفنس فیدز دوشنبه ۱۰ آذر نوشت این رویداد نگرانیها درباره افتادن فناوریهای پیشرفته نظامی آمریکا به دست رقبای جهانیاش را افزایش داده است.
اسرائیل سوم آذر هشت بمب به محله حارهحریک، منطقهای تحت کنترل حزبالله در بیروت، شلیک کرد که یکی از آنها منفجر نشد و بهصورت سالم در محل سقوط کرد.
پیدا شدن این مهمات که گزارشها میگویند حزبالله و مقامهای لبنانی پیش از مداخله آمریکا آن را به دست آوردهاند، اکنون محور تنشهای دیپلماتیک میان واشینگتن، بیروت و بازیگران منطقهای شده است.
بمب جیبییو-۳۹بی از مهمترین سلاحهای دقیق ایالات متحده به شمار میرود؛ سلاحی کوچک و با طراحی پنهان که ارزش هر فروند آن بین ۷۰ تا ۹۰ هزار دلار است.
اما اهمیت واقعی آن به فناوریهای هدایت پیشرفته، سامانههای الکترونیکی پیچیده و مواد کامپوزیتیاش بازمیگردد؛ فناوریهایی که واشینگتن برای توسعه آنها سرمایهگذاری میلیارد دلاری کرده است.
این بمبها به جنگندههایی مانند اف-۱۵ای و اف-۳۵ امکان میدهند مهمات را با دقت از فاصله امن رها کنند.
تلاش آمریکا برای حفاظت از فناوریهای حساس نظامی
عمل نکردن چنین بمبی رخدادی بسیار نادر است و از نگاه مقامهای آمریکایی «بدترین سناریو» محسوب میشود، زیرا پیدا شدن سالم آن امکان دسترسی رقبایی مانند جمهوری اسلامی، چین و روسیه به سامانههای ضداخلال جیپیاس و ریزالکترونیکهای کلیدی را فراهم میکند.
واشینگتن بیم دارد که این فناوریها زمینه مهندسی معکوس و تولید تسلیحات دقیق رقبا را تسریع کنند.
پس از تایید عمل نکردن بمب، آمریکا فورا از دولت لبنان خواست آن را بازگرداند و هشدار داد حزبالله یا جمهوری اسلامی ممکن است با استفاده از قطعات آن، توان موشکی و پهپادی خود را ارتقا دهند.
نگرانیهای واشینگتن ریشه در سابقه کشورهایی دارد که از بقایای تسلیحات غربی برای پیشبرد برنامههای نظامی خود استفاده کردهاند؛ از جمله اقدامات روسیه در اوکراین و سوریه، و همچنین چین در پروژههای مهندسی معکوس تجهیزات خارجی.
مقامهای آمریکایی میگویند اطلاعات این بمب میتواند در ارتقای سامانههای هدایت موشکهای «فاتح» یا پهپادهای گروههای نیابتی جمهوری اسلامی کاربرد داشته باشد.
در بحبوحه این نگرانیها، لبنان زیر فشار همزمان عوامل داخلی و خارجی گرفتار آمده است.
نفوذ حزبالله در منطقهای که بمب در آن پیدا شده، بازگرداندن آن به آمریکا را دشوار کرده و این نگرانی را برانگیخته است که این مهمات به ابزاری برای چانهزنی سیاسی یا بهرهبرداری تبلیغاتی بدل شود.
همزمان، دولت لبنان نگران آن است که عدم همکاری با واشینگتن، به تحریم یا کاهش کمکهای خارجی منجر شود.
نیروهای حافظ صلح سازمان ملل در لبنان (یونیفیل) برای میانجیگری در این رابطه اعلام آمادگی کرده است، اما این نهاد دسترسی محدودی به مناطق تحت کنترل حزبالله دارد.
تاثیر راهبردی بر امنیت منطقه و جهان
دیفنس فیدز در ادامه گزارش خود نوشت ابعاد این حادثه فراتر از خاورمیانه است و برخی کشورها را به بازنگری در نحوه استفاده از مهمات پیشرفته در مناطق تحت درگیری واداشته است.
خطر دسترسی رقبا به مهمات هدایتشوندهای که بهطور سالم یافت میشوند، دکترین کنونی نظامی را به چالش میکشد.
این موضوع در آسیا نگرانیهایی درباره شتابگیری برنامه تسلیحاتی چین، بهویژه در حوزه سامانههای A2/AD، ایجاد کرده است که بر تسلیحات دقیق متکی هستند.
این موضوع برای شرکای آمریکا مانند ژاپن، کره جنوبی و فیلیپین که با تهدید فزاینده موشکی و پهپادی روبهرو هستند، زنگ خطری جدی به شمار میرود.
این رویداد همچنین میتواند سیاست صادرات تسلیحات آمریکا را تحت تاثیر قرار دهد و روند کنترلها بر فروش مهمات پیشرفته به متحدان در خط مقدم مانند هند و سنگاپور را سختتر کند.
علاوه بر حزبالله، گروههای نیابتی جمهوری اسلامی در یمن و عراق نیز میتوانند از این فناوریها سود ببرند.
به همین دلیل، برنامهریزان دفاعی در آسیا و اروپا بیسروصدا در حال ارزیابی دوباره روشهای حفاظت از فناوریهای حساس در میدانهای نبرد نیابتی هستند.
این حادثه همچنین به بحثهای تازهای درباره لزوم تعبیه سیستمهای خودنابودگر در مهمات پیشرفته دامن زده است؛ سازوکاری که در صورت عمل نکردن سلاح، قطعات حساس را غیرقابلبازیابی میکند.
پنتاگون اعلام کرده در نسل بعدی چنین مهماتی، طراحی سامانههای رمزگذاریشده و قابلیت غیرفعالسازی از راه دور را دنبال خواهد کرد.