مریخنورد ناسا برای نخستین بار نشانههایی از وقوع رعد و برق در این سیاره را به ثبت رساند. دانشمندان سالها در این باره تردید داشتند که آیا در جو خشک و پرگرد و غبار مریخ تخلیههای الکتریکی رخ میدهد یا نه، اما یافتن مدرک مستقیم برای آن دشوار بود.
خبرگزاری فرانسه جمعه هفتم آذر گزارش داد مریخنورد «استقامت» صدای جرقههای کوچکی را ضبط کرده که در میان طوفانهای گرد و غبار دائمی این سیاره شکل میگیرند.
بر اساس این گزارش، «استقامت» که از سال ۲۰۲۱ در سطح سیاره سرخ فعالیت میکند، «بهطور تصادفی» صداهای مربوط به رعد و برق را ثبت کرده است.
با این حال، این پدیده بسیار متفاوت از صاعقههای عظیم و طویل سیاره زمین است.
یافتههای جدید درباره مریخ در مقالهای در شماره هفته جاری مجله «نیچر» منتشر شده است.
رعد و برق در مریخ چگونه شکل میگیرد؟
باپتیست شید، نویسنده اصلی مقاله از مرکز CNRS فرانسه، گفت رعد و برقها در مریخ در واقع «جرقههای کوچکی» هستند، شبیه به زمانی که در هوای خشک با لمس در خودرو، برق ساکن خفیفی را احساس میکنید.
او افزود با وجود انرژی بسیار اندک، این تخلیههای الکتریکی «در همه نقاط مریخ و به طور پیوسته» رخ میدهند.
این فرآیند از برخورد و ساییده شدن ذرات ریز گرد و غبار به یکدیگر آغاز میشود. در نتیجه، این ذرات بار الکتریکی میگیرند و انرژی خود را بهصورت قوسهای الکتریکی بسیار کوتاه، در حد چند سانتیمتر یا حتی چند میلیمتر، آزاد میکنند و موج شوک ضعیفی تولید میشود که قابل شنیدن است.
در زمین نیز طوفانهای گرد و غبار و گردبادهای بیابانی میتوانند میدانهای الکتریکی ایجاد کنند، اما این میدانها بهندرت به حدی میرسند که تخلیه الکتریکی رخ دهد.
با این حال، به گفته شید، بهدلیل فشار بسیار پایین و ترکیب خاص جو مریخ، مقدار باری که برای ایجاد یک تخلیه الکتریکی لازم است، «بسیار کمتر» از زمین است.
او افزود این پدیده از نخستین سالهای کاوش مریخ در نظریهها مطرح بوده و حتی در آزمایشگاه نیز شبیهسازی شده است.
این محقق تاکید کرد رعد و برق به حدی برای پژوهشهای مربوط به مریخ اهمیت داشت که آژانس فضایی اروپا در فضاپیمای «شیاپارلی» ابزاری ویژه برای جستوجوی آن تعبیه کرده بود.
این فضاپیما در سال ۲۰۱۶ هنگام فرود بر سطح مریخ سقوط کرد و ماموریتش ناکام ماند.
خبرگزاری فرانسه در ادامه گزارش خود نوشت تخلیههای الکتریکی میتوانند سازوکارهایی را در سطح مریخ به جریان اندازند که موجب تخریب مولکولهای آلی میشود؛ مولکولهایی که از اجزای اصلی و اولیه شکلگیری حیات بهشمار میروند.
این پدیده همچنین میتواند علت ناپدید شدن غیرمنتظره و سریع گاز متان در جو مریخ باشد؛ مسالهای که سالها ذهن دانشمندان را به خود مشغول کرده است.
افزون بر این، کشف اخیر میتواند بر برنامهریزی و اجرای ماموریتهای آینده به مریخ تاثیرگذار باشد.