فرایند انتخاب دبیرکل بعدی سازمان ملل متحد با ارسال یک نامه مشترک از سوی شورای امنیت با ۱۵ عضو و رییس مجمع عمومی با ۱۹۳ عضو آغاز شده است.
این نامه که سهشنبه ۴ آذر منتشر شد، از کشورهای عضو خواست نامزدهای خود را برای جانشینی آنتونیو گوترش معرفی کنند؛ فردی که دوره جدید دبیرکلی را از اول ژانویه ۲۰۲۷ آغاز خواهد کرد.
در این نامه تاکید شده است که طی هشت دهه گذشته هیچ زنی این سمت را برعهده نگرفته و از کشورها خواسته شده هنگام معرفی نامزدها، بهطور جدی گزینههای زن را مدنظر قرار دهند.
همچنین بر لزوم رعایت تنوع منطقهای در انتخاب دبیرکلهای آینده سازمان ملل تاکید شده است. انتخاب دبیرکل بهطور سنتی میان مناطق مختلف چرخشی است، اما زمانی که گوترش در سال ۲۰۱۶ انتخاب شد، قرار بود نوبت اروپای شرقی باشد.
اکنون انتظار میرود کشورهای آمریکای لاتین نقش پررنگی در رقابت داشته باشند، هرچند امکان ورود نامزدهایی از مناطق دیگر نیز وجود دارد.
چند نامزد تاکنون بهطور علنی وارد رقابت شدهاند:
میشل باشله، رییسجمهوری پیشین شیلی، که پیشتر کمیسر عالی حقوق بشر سازمان ملل و مدیر اجرایی نهاد «زنان سازمان ملل» بوده، یکی از نامزدهای اصلی است.
ربکا گرینسپن، معاون پیشین رییسجمهوری کاستاریکا و دبیرکل کنفرانس تجارت و توسعه سازمان ملل، نیز نامزدی خود را دریافت کرده است.
رافائل گروسی، دیپلمات آرژانتینی و مدیرکل آژانس بینالمللی انرژی اتمی، نیز اعلام کرده که برای دبیرکلی رقابت خواهد کرد.
براساس روند تعیینشده، شورای امنیت سال آینده نامزد نهایی را برای انتخاب بهعنوان دهمین دبیرکل سازمان ملل به مجمع عمومی توصیه خواهد کرد.
شورا تا رسیدن به اجماع چندین دور رأیگیری غیرعلنی برگزار میکند؛ رأیسنجیهایی که اعضا در آن گزینههای «تشویق»، «عدم تشویق» یا «بدون نظر» را ارائه میکنند. در نهایت پنج عضو دائم دارای حق وتو ـ ایالات متحده، روسیه، بریتانیا، چین و فرانسه ـ باید بر سر یک نامزد توافق کنند.
برگههای رأی این پنج کشور معمولا رنگی متفاوت دارد و مرحله نهایی نیز پشت درهای بسته انجام میشود. تصویب نامزد منتخب نیازمند ۹ رأی موافق و نبود حق وتو است. تایید این انتخاب در مجمع عمومی معمولا اقدامی تشریفاتی محسوب میشود.
سازمان ملل طی سالهای اخیر تلاش کرده روند انتخاب دبیرکل را شفافتر کند. براساس قطعنامهای در سپتامبر ۲۰۲۵، هر نامزد باید هنگام معرفی یک بیانیه دیدگاه ارائه و آن را در صفحهای اختصاصی در وبسایت سازمان ملل منتشر کند.
همچنین نامزدها موظفند منابع مالی خود را افشا کنند و افرادی که همزمان در نهادهای سازمان ملل سمتی دارند باید برای جلوگیری از تضاد منافع فعالیت خود را در دوره رقابت تعلیق کنند.
دبیرکل، طبق منشور سازمان ملل، عالیترین مقام اجرایی این نهاد است و نقشی ترکیبی از یک دیپلمات ارشد، مدیر اجرایی و هماهنگکننده دارد. نبود گزینههای زن در این سمت تاکنون با انتقادهایی مواجه شده و فشارها برای انتخاب نخستین دبیرکل زن در تاریخ سازمان ملل رو به افزایش است.