هرانا در گزارشی به مناسبت روز جهانی منع خشونت علیه زنان نوشت در بازه زمانی یکساله میان چهار آذر ۱۴۰۳ تا ۲۹ آبان ۱۴۰۴، دستکم ۱۱۰ زن در ایران کشته شدهاند. این سازمان حقوق بشری در یک سال گذشته ۱۸۱ گزارش شامل ۳۲۰ پرونده مستندشده درباره نقض حقوق زنان در ایران ثبت کرده است.
هرانا تاکید کرد که این آمار حداقل رخدادهای قابل تایید را نشان میدهد و شدت و گستره واقعی خشونت علیه زنان در ایران بهمراتب بیشتر است؛ گرچه «آمار موجود، ابعاد خشونت مرگبار علیه زنان را بهروشنی آشکار میکند».
علاوه بر موارد قتل، دستکم ۹۳ پرونده از شدیدترین انواع خشونت علیه زنان در ایران ثبت شده که شامل ۶۳ مورد تجاوز و آزار جنسی، ۱۱ مورد ضربوشتم گزارششده، ۹ مورد اسیدپاشی، ۹ پرونده ثبتشده تحت عنوان خشونت خانگی، یک مورد خودسوزی و یک مورد خودکشی مرتبط با خشونت جنسیتی است.
هرانا با اشاره به تابوهای فرهنگی، فشارهای خانوادگی و نبود سازوکار امن در ایران برای گزارشدهی نوشت بخش بزرگی از خشونتها اصلا ثبت نمیشوند و آنچه در این گزارش آمده، فقط بخشی از واقعیتی بسیار گستردهتر است که از خانه تا خیابان و از روابط فردی تا ساختارهای رسمی قدرت، زندگی زنان را تحت تاثیر قرار میدهد.
روز جهانی منع خشونت علیه زنان
چهارم آذر، برابر با ۲۵ نوامبر، از سوی سازمان ملل متحد بهعنوان «روز جهانی منع خشونت علیه زنان» نامگذاری شده است.
فعالان حقوق زنان در جهان، از سال ۱۹۸۱ میلادی این روز را بهعنوان روز اعتراض به خشونت جنسیتی گرامی داشتند و سرانجام مجمع عمومی سازمان ملل در سال ۱۹۹۹ با تصویب قطعنامهای این تاریخ را بهطور رسمی بهعنوان روز جهانی منع خشونت علیه زنان به رسمیت شناخت.
سازمان ملل از دولتها و نهادهای بینالمللی خواست هر سال در این روز برای آگاهیرسانی و مقابله با خشونت علیه زنان اقدام کنند.
این روز، اولین روز کارزار جهانی «۱۶ روز فعالیت علیه خشونت مبتنی بر جنسیت» نیز هست که تا ۱۰ دسامبر، روز جهانی حقوق بشر، ادامه دارد.
زیر چتر کارزار «دنیا را نارنجی کن» (UNiTE) نهاد زنان سازمان ملل، رنگ نارنجی بهعنوان نماد امید و مطالبه جهانی برای پایان دادن به خشونت علیه زنان و دختران در سراسر جهان استفاده میشود.
پراکندگی جغرافیایی و روند خشونتها
پراکندگی جغرافیایی پروندههای ثبتشده از سوی هرانا در تمامی ۳۱ استان ایران گزارش شدهاند که نشان میدهد خشونتها علیه زنان پدیدهای سراسری و ساختاری است و به چند شهر یا منطقه خاص محدود نیست.
تهران با دستکم ۵۰ پرونده، خراسان رضوی با ۱۳ پرونده، آذربایجان غربی با ۱۱ پرونده، فارس با ۹ پرونده و کرمانشاه با هشت پرونده، بیشترین موارد ثبتشده در میان استانهای ایران را دارند.
در بخش دیگری از این گزارش با اشاره به زمانبندی و روند خشونتها آمده است خشونتها طی تمام ماههای سال ثبت شدهاند اما در ماههایی مانند دی و بهمن ۱۴۰۳ و فروردین، اردیبهشت و تابستان سال جاری، همزمان با تشدید فشارهای اجتماعی و امنیتی، افزایش چشمگیری داشتهاند.
هرانا خاطرنشان کرد که بخش قابل توجهی از این موارد حتی در منابع دولتی و رسانههای داخلی نیز بازتاب یافتهاند؛ مسئلهای که از نگاه این مجموعه، نشان میدهد شدت خشونت در بسیاری از موارد بهقدری بالاست که امکان سانسور کامل آن وجود ندارد.
خشونتهای دیگر
در این گزارش با اشاره به الگوهای مشابه خشونت علیه اقلیتهای جنسی و جنسیتی در ایران، آمده است که افراد الجیبیتیکیو پلاس نیز بهدلیل هویت جنسیتی خود هدف آزار حکومتی و سرکوب ساختاری قرار دارند؛ با این تفاوت که شدیدترین سطح سانسور، امنیتیسازی و تابو مانع از ثبت قابل اتکای موارد در این حوزه میشود.
این نهاد حقوق بشری در جمعبندی گزارش یکساله خود تاکید کرد که خشونت مستندشده علیه زنان را نمیتوان جدا از زمینه گستردهتر «آزار و اذیت بر مبنای جنسیت» در ایران فهم کرد؛ زمینهای که بنا بر یافتههای مستند هرانا در سال ۲۰۲۳، بهطور سیستماتیک زنان و دختران را تنها بهدلیل جنسیتشان از حقوق بنیادین محروم میکند.