دونالد ترامپ، رییسجمهوری آمریکا، اعلام کرد که این کشور جنگندههای اف-۳۵ ساخت ایالات متحده را به عربستان سعودی خواهد فروخت.
ترامپ دوشنبه ۲۶ آبان به خبرنگاران گفت: «میتوانم بگویم که ما این کار را انجام خواهیم داد.»
قرار است ترامپ سهشنبه در کاخ سفید با محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان سعودی، دیدار کند.
در آستانه دیدار بن سلمان و ترامپ، خبرگزاری دولتی عربستان سعودی گزارش داد که او نامهای از سوی مسعود پزشکیان دریافت کرده است.
سفر ولیعهد عربستان سعودی با هدف تعمیق همکاریهای چنددههای دو کشور در حوزه نفت و امنیت و همچنین گسترش روابط در تجارت، فناوری و احتمالا انرژی هستهای صورت میگیرد.
فروش احتمالی جنگندههای اف-۳۵ تغییری مهم در سیاست واشینگتن محسوب میشود؛ تغییری که میتواند موازنه نظامی در خاورمیانه را دگرگون کند و آزمونی برای تعریف آمریکا از حفظ «برتری کیفی نظامی» اسرائیل باشد.
همزمان، اسرائیل نشنالنیوز گزارش داد که نیروی دفاعی این کشور با ارسال سندی برای دولت بنیامین نتانیاهو، نخستوزیر، نسبت به فروش جنگندههای اف-۳۵ به عربستان سعودی ابراز نگرانی و اعلام کرد فروش این جنگندهها به ریاض، امنیت اسرائیل را به خطر میاندازد.
ران درمر، وزیر سابق امور استراتژيک اسرائیل نیز در سفر اخیر خود به واشینگتن، مراتب نگرانی این کشور را از فروش جنگنده نسل پنجمی پیشرفته اف-۳۵ به مقامات آمریکا اعلام کرده بود.
ریاض درخواست خرید حداکثر ۴۸ فروند جنگنده اف-۳۵ را مطرح کرده است؛ معاملهای چند میلیارد دلاری که بنا بر گزارشهای خبرگزاری رویترز در اوایل این ماه، یکی از موانع کلیدی در پنتاگون را پشت سر گذاشته است و اکنون در آستانه دیدار بن سلمان و ترامپ به واقعیت نزدیکتر شده است.
عربستان سعودی مدتهاست بهدنبال خرید این جنگنده ساخت شرکت لاکهید مارتین است.
یک مقام ارشد کاخ سفید پیش از اظهارات ترامپ به رویترز گفته بود رییسجمهوری میخواهد با ولیعهد درباره این جنگندهها صحبت کند «و سپس تصمیم خود را بگیرد».
درخواست مستقیم
عربستان سعودی که بزرگترین خریدار تسلیحات آمریکاست، سالها بهدنبال این جنگنده بوده تا نیروی هوایی خود را نوسازی کند و با تهدیدهای منطقهای، بهویژه از سوی جمهوری اسلامی، مقابله کند.
تلاش تازه ریاض برای خرید دو اسکادران جنگنده اف-۳۵ در شرایطی صورت میگیرد که دولت ترامپ نشانههایی از تمایل به تعمیق همکاری دفاعی با عربستان سعودی نشان داده است.
نیروی هوایی عربستان سعودی اکنون مجموعهای از جنگندههای اف-۱۵، و همچنین تورنادو و تایفونهای اروپایی را در اختیار دارد.
ریاض اوایل امسال درخواست خرید این جنگندهها را بهطور مستقیم از ترامپ مطرح کرده بود.
بخش سیاستگذاری پنتاگون ماهها روی این معامله بالقوه کار کرده است؛ مقامهای آمریکایی که پیشتر با رویترز صحبت کرده بودند گفتند این پرونده اکنون تا سطح وزیر دفاع در وزارت دفاع پیش رفته است.
واشینگتن فروش سلاح به خاورمیانه را بهگونهای تنظیم میکند که اسرائیل «برتری کیفی نظامی» خود را حفظ کند. این اصل تضمین میکند که اسرائیل پیشرفتهترین سلاحهای آمریکایی را دریافت کند و کشورهای عرب منطقه تسلیحات پایینتری دریافت کنند.
اف-۳۵ که با فناوری رادارگریزی ساخته شده، پیشرفتهترین جنگنده جهان محسوب میشود. اسرائیل تقریبا یک دهه است که از این جنگنده استفاده میکند و همچنان تنها کشور خاورمیانه است که این سامانه تسلیحاتی را در اختیار دارد.
موضوع خرید جنگندههای اف-۳۵ همچنین با تلاشهای دیپلماتیک گستردهتر نیز گره خورده است. دولت جو بایدن پیشتر بررسی کرده بود که آیا میتواند جنگندههای اف-۳۵ را بهعنوان بخشی از یک توافق جامع که شامل عادیسازی روابط ریاض با اسرائیل نیز میشد در اختیار عربستان سعودی قرار دهد یا نه؛ اما آن تلاشها به نتیجه نرسید.
نظارتهای کنگره نیز ممکن است چالشی برای هرگونه فروش اف-۳۵ به عربستان باشد.
قانونگذاران آمریکایی پیشتر بهدلیل قتل جمال خاشقچی، روزنامهنگار سعودی در سال ۲۰۱۸، نسبت به معاملات تسلیحاتی با ریاض ابراز تردید کرده بودند و برخی از اعضای کنگره همچنان نسبت به تعمیق همکاری نظامی با این کشور محتاط هستند.
اسرائیل مخالفتی ندارد
وبسایت خبری اکسیوس ۲۵ آبان گزارش داد که اسرائیل با فروش جنگندههای اف-۳۵ از سوی آمریکا به عربستان سعودی مخالفتی ندارد اما تاکید دارد که انتقال چنین هواپیماهای پیشرفتهای به عادیسازی روابط بین ریاض و اسرائیل مشروط شود.
اکسیوس به نقل از یک مقام اسرائیلی نوشت: «ما به دولت ترامپ گفتهایم که تحویل اف-۳۵ به عربستان سعودی باید مشروط به عادیسازی روابط ریاض با اسرائیل باشد».
او تاکید کرد که نگذاشتن چنین شرطی، برای پیشرفت دیپلماتیک در روابط دو کشور سودمند نخواهد بود.
اکسیوس از قول یک مقام دیگر اسرائیل افزود: «برخلاف فروش اف-۳۵ به ترکیه که ما به شدت مخالف آن هستیم، نگرانی کمتری از وجود چنین سیستم تسلیحاتیای در عربستان سعودی داریم؛ اگر این بخشی از همکاری امنیتی منطقهای در چارچوب توافقات ابراهیم، مانند آنچه با امارات متحده عربی داریم، باشد.»
توافق ابراهیم
ترامپ ماه گذشته در تماس تلفنی با ولیعهد عربستان سعودی گفت که با پایان یافتن جنگ غزه، انتظار دارد ریاض به سمت عادیسازی روابط با اسرائیل حرکت کند.
او درباره دیدار با بن سلمان گفت: «اين فقط يک نشست نيست. ما داريم از عربستان سعودی قدردانی میکنيم.»
رييسجمهوری آمريکا تاکيد کرد از زمان حملات مشترک آمريکا و اسرائيل در ماه ژوئن به تاسيسات هستهای در ايران، علاقه کشورها به پيوستن به توافقهای ابراهیم افزايش يافته است.
ترامپ اين حملات را اقدامی دانست که به گفته او «ايران را از کار انداخت» و گفت اين موضوع يکی از محورهای اصلی گفتوگو با ولیعهد عربستان سعودی خواهد بود.