۲۲ سال پیش در یک میخانه در شهر ملبورن استرالیا، ایده‌ای جالب متولد شد. ایده‌ای که از مرزها فراتر رفت و به نمادی برای هشدار درباره سلامت مردان تبدیل شد.

داستان در ماه نوامبر سال ۲۰۰۳ از آنجا شروع شد که دو دوست به نام‌های تراویس گارون و لوک اسلتری، در میخانه در حال نوشیدن آبجو، مشغول صحبت درباره مدهای تکراری شدند.

آن‌ها متوجه شدند که سبیل، یکی از نمادهای مردانگی در دهه‌های گذشته، در دنیای مد امروزی ناپدید شده و به این فکر کردند که سبیل را دوباره به دنیای مد بازگردانند.

این دو تصمیم گرفتند دوستانشان را قانع کنند تا برای مدتی سبیل بگذارند. الهام‌بخش آن‌ها، مادر یکی از دوستانشان بود که برای سرطان سینه کمک مالی جمع می‌کرد.

آنان به همین خاطر تصمیم گرفتند کارزاری برای سلامت مردان و سرطان پروستات راه بیندازند و قوانین این کارزار را طراحی کردند (قوانینی که هنوز هم پابرجاست) و قرار گذاشتند هر کس برای سبیل گذاشتن، ۱۰ دلار بپردازد.

تراویس نخستین لوگوی کارزار خود را طراحی کرد و آن‌ها ایمیلی با عنوان «آیا به اندازه کافی مرد هستی تا مرد من باشی؟» برای دوستانشان فرستادند. در نهایت، ۳۰ مرد داوطلب شرکت در این چالش شدند.

یک سال بعد، این کارزار ۴۵۰ شرکت‌کننده داشت که ۵۴ هزار دلار استرالیا جمع‌آوری کرده بود. آن‌ها تمام درآمد خود را به بنیاد سرطان پروستات استرالیا (PCFA) اهدا کردند.

کارزاری که جان گرفت

کارزار از دفتر کوچکی در (ملبورن) و آپارتمان لوک در کویینزلند اداره می‌شد اما در سال ۲۰۰۶ در استرالیا با عنوان بنیاد کارزار «موامبر» و شعار تغییر چهره سلامت مردان، ثبت شد.

این اقدام آغاز فرایندی بود که موجب شد نوامبر، ماه آگاهی‌بخشی درباره سلامت مردان نام‌گذاری شود و حالا بین کسانی که آن را جدی می‌گیرند، به نام ماه «موامبر» شناخته می‌شود.

موامبر ترکیبی از کلمه «مو» Mo که از Moustache به معنای سبیل گرفته شده، با نام ماه نوامبر November است.

کارزاری که برای حمایت از سرطان پروستات به راه افتاده بود، با توجه به تحقیقات تازه متوجه شد افسردگی و اضطراب از مشکلات جدی در میان مردان استرالیایی هستند؛ بنابراین، «موامبر» همکاری با «بیاند بلو» (beyondblue)، پویشی برای مقابله با افسردگی و اضطراب را آغاز کرد.

کارزار «موامبر» رفته‌رفته با چنان سرعت شگفت‌انگیزی رشد کرد که حالا در ۲۱ کشور جهان به طور رسمی برگزار می‌شود و در مجموع بیش از ۷۳۰ میلیون دلار استرالیا برای اجرای بیش از هزار برنامه سلامت مردان جمع‌آوری کرده است.

تمرکز «موامبر» امروز بر چهار حوزه‌ کلیدی سرطان پروستات، سرطان بیضه، سلامت روان و کم‌تحرکی جسمی است.

پژوهش‌های جهانی نشان داده‌اند به‌طور میانگین، مردان پنج سال زودتر از همسرانشان می‌میرند. بیشتر دلایل اصلی مرگ در میان مردان قابل پیشگیری‌اند چون این دلایل بیشتر از نوع بیماری‌های غیرواگیر هستند.

یکی از عوامل مرگ‌و‌میر و شایع‌ترین آن‌ها در میان مردان ۱۰۰ کشور جهان، سرطان پروستات است.

سرطان پروستات، بیماری رو به افزایش

بر اساس تحقیقات کمیسیون سرطان پروستات مجله «لانست»، تشخیص‌های سالانه ابتلا به این نوع از سرطان از ۱.۴ میلیون مورد در سال ۲۰۲۰ میلادی به ۲.۹ میلیون تا سال ۲۰۴۰ افزایش خواهد یافت؛ به عبارت دیگر، در صورت تحقق این پیش‌بینی، هر ساعت به حدود ۳۳۰ مرد در جهان گفته می‌شود که به این بیماری مبتلا هستند.

تعداد مرگ و میرهای ناشی از این بیماری در سراسر جهان نیز در ۲۰ سال آینده حدود ۸۵ درصد افزایش خواهد یافت و از ۳۷۵ هزار نفر در سال ۲۰۲۰ به تقریبا ۷۰۰ هزار نفر تا سال ۲۰۴۰ میلادی خواهد رسید.

این در حالی است که سرطان پروستات و کولون و رکتوم از شایع‌ترین سرطان‌ها در بین مردان ایرانی هستند.

بر اساس گزارش‌ها، ۲۱۹ نفر از هر ۱۰۰ هزار مرد ایرانی دچار سرطان پروستات و ۸۰ نفر از هر ۱۰۰ هزار مرد ایرانی دچار سرطان کولون و رکتوم می‌شوند.

سرطان بیضه، سرطان کمتر آشنا

از دیگر عوامل مرگ زودهنگام میان مردان، سرطان بیضه است. سرطان بیضه بیماری کمتر آشنایی است که گاهی اوقات ممکن است جوانان را درگیر خود کند. این بیماری بیشتر مردان و پسران بین سنین ۱۵ تا ۳۵ ساله را مبتلا می‌کند.

سرطان بیضه اگر به موقع تشخیص داده شود، بسیار خوب به درمان‌های موجود پاسخ می‌دهد و کلا ریشه‌کن می‌شود.

میانگین سنی تشخیص سرطان بیضه ۳۳ سال است و این نشان می‌دهد که این بیماری عمدتا مردان جوان و میانسال را درگیر می‌کند.

با وجود این، شش درصد از موارد ابتلا به این سرطان را کودکان و نوجوانان و هشت درصد آن را مردان بالای ۵۵ سال تشکیل می‌دهند.

شواهدی وجود دارد که نشان‌دهنده ارتباط مستقیم مصرف حشیش با خطر ابتلا به سرطان بیضه است.

جالب این‌جاست که برخلاف تصورات رایج در مورد علت بروز سرطان بیضه، هیچ ارتباط شناخته‌شده‌ای بین این بیماری و آسیب به بیضه‌ها، فشارهای ورزشی، حمام آب گرم یا پوشیدن شلوارهای تنگ وجود ندارد.

افسردگی، مشکلی که کمتر به آن پرداخته شده است

بعد از سرطان پروستات، افسردگی یکی از مشکلات رایج مردان است که کمتر به آن پرداخته شده است.

بر اساس آمار افسردگی در ایران که دبیر علمی سی‌و‌نهمین کنگره روان‌پزشکان ایران ارائه داد، در جمعیت مردان ایرانی به ازای هر ۱۰۰ هزار نفر نزدیک به چهار هزار نفر به افسردگی مبتلا هستند.

این در حالی است که بر اساس آمار جهانی، به‌طور متوسط در هر ۱۰۰ هزار مرد در جهان حدود سه هزار و ۵۰۰ نفر مبتلا به افسردگی هستند.

در ایران، آمار وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در سال ۱۴۰۲ نشان می‌دهد مردان جوان ۲۰ تا ۳۵ ساله، بیشترین گروه خودکشی موفق را تشکیل می‌دهند.

گزارش سازمان بهداشت جهانی در سال ۲۰۲۳ تاکید می‌کند که نرخ خودکشی در مردان دو تا سه برابر زنان است و بخشی از این تفاوت به سرکوب احساسی برمی‌گردد.

رابطه سرطان کولون و رکتوم با بی‌تحرکی

علاوه بر سرطان پروستات، سرطان کولون و رکتوم (سرطان روده بزرگ) یکی دیگر از دلایل شایع مرگ‌و‌میر در میان مردان است که در میان مردان ایرانی نیز بسیار شایع است.

در این بین یک تحقیق جدید نشان داده است که موارد مرگ‌ومیر ناشی از سرطان روده بزرگ در میان افراد زیر ۵۰ سال افزایش یافته است.

اما خبر خوب این است که خطر ابتلا به این نوع سرطان با تغییر سبک زندگی سیر نزولی داشته است.

از سوی دیگر یک تحقیق در مجله آنالز آنکولوژی (Annals of Oncology) نشان می‌دهد که این بیماری نسبت به ۳۰ سال قبل جان تعداد کمتری را می‌گیرد.

بر این اساس، از سال ۱۹۹۸ به بعد، از شش میلیون و ۲۰۰ هزار مورد مرگ ناشی از این نوع سرطان در اتحادیه اروپا و از یک میلیون و ۳۰۰ هزار مرگ دیگر در بریتانیا جلوگیری شده است.

با این حال، شیوه زندگی شهری که نشستن طولانی پشت کامپیوتر و کم‌تحرکی را به دنبال دارد، همچنان یکی دیگر از دلایل مرگ‌ومیر زودهنگام در میان مردان است.

به گزارش سازمان بهداشت جهانی، در سال ۲۰۲۲ بیش از ۳۱ درصد بزرگسالان در سراسر جهان سطح فعالیت بدنی توصیه‌شده را رعایت نکرده‌اند و تقریبا یک میلیارد و ۸۰۰ میلیون بزرگسال در سراسر جهان در خطرند، چون فعالیت کافی ندارند.

بر اساس گزارش این سازمان، نرخ کم‌تحرکی در جهان طی یک دهه گذشته حدود پنج درصد افزایش یافته است.

این پدیده، یکی از عوامل مهم بروز بیماری‌های غیرواگیر مانند بیماری‌های قلبی‌عروقی، دیابت نوع دو، سکته‌های مغزی، برخی سرطان‌ها، زوال عقل و مشکلات مزمن دیگر است.

به گفته کارشناسان تغذیه، مهم‌ترین روش در آگاهی‌بخشی درباره سلامت مردان، آموزش سالم‌خوری و کنترل وزن است.

از آن‌جا که سبک زندگی به مسیری می‌رود که مردان بیشتر از گذشته درگیر کار هستند و فعالیت بدنی در آن‌ها به‌شدت کم شده، ورزش و پیاده‌روی منظم یکی از راه‌هایی است که می‌تواند به کنترل وزن مردان کمک کند.

برای پیشگیری از سرطان‌های شایع ریه، پروستات و کولورکتال، مهم‌ترین گزینه محدودیت مصرف غذاهایی است که بر پایه گوشت قرمز تهیه می‌شوند و ارتباط مستقیم با افزایش انواع سرطان‌ها دارند؛ به‌ویژه غذاهای فرآوری‌شده مثل سوسیس، کالباس و غذاهایی که با پنیر پیتزا تهیه می‌شوند.

کارزار موامبر حالا با گذشت بیش از ۲۰ سال توانسته توجه جهان را به سلامت مردان و بیماری‌های رایج میان آنان و نحوه پیشگیری از آن‌ها جلب کند. کارزاری که حالا میلیون‌ها نفر در سراسر جهان به شرکت در آن ترغیب شده‌اند.