در آستانه سفر احمد الشرع، رییسجمهوری جدید سوریه و رهبر سابق گروه اسلامگرای هیئت تحریرالشام به واشینگتن، دولت ترامپ با سرعت در حال آمادهسازی بستری سیاسی برای استقبال از اوست؛ از جمله لغو تحریمهای بینالمللی و ملی که سالها او را در فهرست سیاه تروریسم نگاه داشته بود.
این سفر، که سومین دیدار الشرع و دونالد ترامپ طی شش ماه گذشته خواهد بود، نقطه اوج چرخشی ریشهای در سیاست آمریکا نسبت به دمشق است: گذار از سالها دشمنی و فشار اقتصادی، به مرحلهای از همکاری و مشروعیتبخشی به دولتی که تا همین اواخر از شاخههای پیشین القاعده در سوریه محسوب میشد.
بر اساس پیشنویس قطعنامهای که واشینگتن به شورای امنیت سازمان ملل ارائه کرده، تحریمهای سازمان ملل علیه احمد الشرع و وزیر کشور او، انس خطاب، لغو خواهد شد. برای تصویب این قطعنامه، دستکم ۹ رأی موافق و عدم وتوی پنج عضو دائم شورا لازم است؛ از جمله روسیه، متحد دیرینه بشار اسد.
چرخش بزرگ در سیاست واشینگتن
اقدام تازه ترامپ در راستای تصمیم ماه مه او برای لغو تحریمهای آمریکا علیه سوریه است؛ تغییری ریشهای در سیاست واشینگتن که میتواند راه را برای بازگشت شرکتهای آمریکایی و متحدان منطقهای به اقتصاد و بازسازی سوریه هموار کند.
پیشنویس لایحه لغو «قانون سزار» (Caesar Act) — تحریمی که از سال ۲۰۱۹ ستون اصلی فشار اقتصادی بر دمشق بود — اخیرا در سنا تصویب شد و انتظار میرود پس از تعطیلات کنگره در مجلس نمایندگان نیز بررسی شود.
قانون سزار نام خود را از افسر سوری گرفت که در سالهای نخست جنگ داخلی، تصاویر صدها جسد قربانیان شکنجه در زندانهای بشار اسد را افشا کرد. این قانون هدفش جلوگیری از سرمایهگذاری در پروژههای بازسازی تحت کنترل رژیم دمشق بود، اما حالا قرار است بهطور کامل لغو شود.
از شورش تا ریاستجمهوری
احمد الشرع، که در دهه گذشته یکی از فرماندهان شورشهای سنی علیه نیروهای آمریکایی در عراق بود، پس از خروج از القاعده، خود را بهعنوان چهرهای «میانهرو» در میان مخالفان اسد معرفی کرد
ترامپ نخستینبار در ماه مه در ریاض با او دیدار کرد و سپس در حاشیه مجمع عمومی سازمان ملل در نیویورک بار دیگر با او ملاقات داشت. دیدار واشینگتن سومین دیدار رسمی آنان در کمتر از نیمسال است؛ نشانهای روشن از حمایتی سیاسی که کاخ سفید برای تثبیت دولت تازه دمشق در نظر گرفته است.
از تحریم تا سرمایهگذاری
مقامهای دولت ترامپ نگرانند که در صورت تداوم انزوای مالی دمشق، روند بازسازی سوریه متوقف شود و زمینه برای شعلهور شدن دوباره جنگ داخلی فراهم آید.
تام باراک، سفیر آمریکا در ترکیه و نماینده ویژه رییسجمهوری در امور سوریه، در گفتوگویی با قانونگذاران هشدار داده است: «اگر دولت الشرع شکست بخورد، طرح جایگزینی وجود ندارد.»
به گفته یک مقام ارشد کاخ سفید، ترامپ قصد دارد پیش از دیدار دوشنبه، با لغو کامل تحریمها «پیام روشنی از پایان دوران مجازات» بفرستد؛ پیامی که همزمان به شرکتهای آمریکایی و کشورهای عربی میگوید: زمان سرمایهگذاری در سوریه فرا رسیده است.
سوریه در آستانه بازسازی
با گذشت کمتر از یک سال از سقوط رژیم اسد، بیش از یک میلیون آواره سوری به کشور بازگشتهاند، اما زیرساختها همچنان ویران است.
مجلس نمایندگان آمریکا هنوز با لغو کامل قانون سزار موافقت نکرده، اما تحلیلگران انتظار دارند که در روزهای آینده، با فشار دولت ترامپ، مسیر برای حذف رسمی آن هموار شود — اقدامی که ممکن است چهره جنگ و صلح در سوریه را برای همیشه تغییر دهد.