در حالی که هنوز سرنوشت اجساد شماری از گروگانهای اسرائیلی در هالهای از ابهام است، اسرائیل و حماس یکدیگر را به نقض توافق آتشبس متهم کردهاند. این اختلاف بر سر نحوه بازگرداندن اجساد، خطر فروپاشی توافقی را که با میانجیگری آمریکا برای پایان جنگ در غزه حاصل شد، افزایش داده است.
به گزارش خبرگزاری رویترز، دولت اسرائیل پنجشنبه اعلام کرد آماده بازگشایی گذرگاه رفح در مرز مصر برای تردد فلسطینیان است، اما هنوز تاریخی برای آن تعیین نشده است. این در حالی است که تلآویو و حماس همزمان یکدیگر را به نقض تعهدات توافق آتشبس متهم میکنند.
سخنگوی دولت اسرائیل، شوش بدروسیان، در گفتوگو با خبرنگاران گفت اسرائیل همچنان به تعهدات خود پایبند است و از حماس خواسته اجساد ۱۹ گروگان اسرائیلی را که هنوز تحویل داده نشدهاند، بازگرداند. به گفته او، حماس تاکنون اجساد ۱۰ گروگان را تحویل داده اما یکی از آنها متعلق به گروگانها نبوده است.
در مقابل، حماس ضمن تاکید بر تعهد خود به توافق غزه، اعلام کرد بازگرداندن اجساد باقیمانده به زمان بیشتری نیاز دارد، زیرا برخی از آنان زیر آوار ساختمانهایی هستند که در بمبارانهای اسرائیل ویران شدهاند و شماری دیگر در تونلهایی مدفون شدهاند که در حملات اخیر تخریب شدند. شاخه نظامی حماس اعلام کرد برای بیرون کشیدن اجساد به ماشینآلات سنگین و تجهیزات حفاری نیاز است و اسرائیل باید اجازه ورود آنها را بدهد.
یک مقام ارشد حماس در بیانیهای اسرائیل را متهم کرد که از زمان آغاز آتشبس «با تیراندازیهای پراکنده در نقاط مختلف غزه، دستکم ۲۴ نفر را کشته است» و گفت فهرستی از این موارد به میانجیگران ارائه شده است. ارتش اسرائیل در پاسخ گفت برخی از افراد هشدارها را نادیده گرفته و به مواضع نظامیان نزدیک شدهاند، بنابراین نیروها برای «رفع تهدید» شلیک کردهاند.
در جنوب غزه، منابع محلی گزارش دادند که در منطقه خانیونس بر اثر حمله هوایی اسرائیل دو نفر کشته شدند. ارتش اسرائیل در بیانیهای اعلام کرد نیروهایش به سمت چند فرد مسلح که از تونلی بیرون آمده و به نیروهای اسرائیلی نزدیک شده بودند، شلیک کردهاند.
به گفته وزارت بهداشت غزه، روز پنجشنبه دستکم هفت فلسطینی دیگر در نقاط مختلف این منطقه در تیراندازی نیروهای اسرائیلی جان خود را از دست دادند. شاهدان نیز از پرواز پهپادها و جنگندههای اسرائیلی بر فراز مناطق جنوبی غزه و صدای پراکنده شلیک گلوله خبر دادهاند.
فشار آمریکا و تهدید ترامپ
در چارچوب طرح ۲۰ مادهای دولت ترامپ برای پایان دادن به جنگ، اسرائیل موظف است روند بازسازی و بازگرداندن گروگانها را پیش ببرد و حماس نیز سلاحهای خود را تحویل دهد؛ درخواستی که گروه اسلامگرای فلسطینی تاکنون رد کرده است.
در مقابل، حماس کنترل امنیتی مناطقی را که نیروهای اسرائیلی از آن عقبنشینی کردهاند در دست گرفته و با اعدامهای علنی و درگیری با گروههای مسلح محلی، قدرت خود را به نمایش گذاشته است.
دونالد ترامپ، رئیسجمهوری آمریکا، در پیامی در شبکه اجتماعی خود هشدار داد: «اگر حماس به کشتار مردم ادامه دهد، چارهای جز اقدام نخواهیم داشت.» او در گفتوگویی در کاخ سفید افزود: «اگر رفتارشان درست باشد، مشکلی نیست، اما اگر ادامه دهند، [به حسابشان] رسیدگی خواهیم کرد.» ترامپ تصریح کرد هرگونه اقدام احتمالی علیه حماس با نظارت ایالات متحده انجام خواهد شد اما بدون حضور مستقیم نیروهای آمریکایی.
بر اساس توافق اخیر، روز دوشنبه ۲۰ گروگان زنده اسرائیلی در ازای آزادی هزاران زندانی فلسطینی آزاد شدند. وزارت بهداشت غزه نیز اعلام کرده که اسرائیل از آغاز هفته تاکنون اجساد ۱۲۰ فلسطینی را تحویل داده است.
بحران انسانی و چالش کمکرسانی
در بخش دیگری از توافق، اسرائیل اعلام کرد با همکاری مصر برای بازگشایی گذرگاه رفح جهت تردد غیرنظامیان در حال برنامهریزی است، اما این گذرگاه برای ارسال کمکهای بشردوستانه باز نخواهد شد. تمام محمولههای امدادی باید از گذرگاه کرم شالوم عبور کنند و تحت بازرسی امنیتی اسرائیل قرار گیرند.
این تصمیم در حالی اتخاذ شده که سازمان ملل هشدار داده شرایط قحطی در بخشهایی از غزه در حال گسترش است. تام فلچر، معاون دبیرکل سازمان ملل در امور بشردوستانه، در گفتوگو با رویترز گفت: «برای کاهش بحران، باید هزاران کامیون حامل غذا، دارو و تجهیزات پزشکی هر هفته وارد غزه شوند.» او افزود: «آنچه تاکنون وارد غزه شده در برابر نیازهای مردم، تنها قطرهای در اقیانوس است.»
به گفته مقامات محلی، بیشتر مناطق شهری غزه در اثر حملات هوایی اسرائیل به ویرانه تبدیل شده و زیرساختهای حیاتی از جمله بیمارستانها، مدارس و شبکههای آبرسانی تقریباً از بین رفتهاند.
بر اساس آمار وزارت بهداشت غزه که تحت کنترل حماس است، از آغاز جنگ در ۷ اکتبر ۲۰۲۳ تاکنون نزدیک به ۶۸ هزار فلسطینی کشته شدهاند. این جنگ پس از حمله گسترده حماس به جنوب اسرائیل آغاز شد که در آن حدود ۱۲۰۰ نفر کشته و ۲۵۱ نفر به گروگان گرفته شدند.
بیش از دو سال پس از آن حمله، در حالی که واشینگتن تلاش دارد طرح خود را برای بازسازی و انتقال قدرت در غزه پیش ببرد، اختلافات بر سر اجساد گروگانها، بازگشایی گذرگاهها و آینده سیاسی این منطقه، خطر فروپاشی توافق شکننده آتشبس را بیش از پیش افزایش داده است.