ماتس مالم، دبیر دائمی آکادمی سوئد، در بیانیهای اعلام کرد لاسلو کراسناهورکایی، نویسنده برجسته مجارستانی، برنده جایزه نوبل ادبیات سال ۲۰۲۵ شده است.
دبیر دائمی آکادمی سوئد پنجشنبه ۱۷ مهر گفت این جایزه که ارزش آن ۱۱ میلیون کرون سوئد (حدود ۱.۲ میلیون دلار) است، به پاس «آثار تاثیرگذار و خیالانگیز کراسناهورکایی که در میانه هراس آخرالزمانی، قدرت هنر را بازمیآفریند» به او اهدا میشود.
مالم افزود «دقایقی پیش از طریق تماسی تلفنی»، خبر برنده شدن جایزه نوبل ادبیات را به کراسناهورکایی اطلاع داده و او در زمان اعلام جایزه، در شهر فرانکفورت آلمان بوده است.
به گفته او، آندرس اولسون، رییس کمیته نوبل، بهدلیل بیماری نتوانست در مراسم امروز شرکت کند و الن متسون و استیو ساندبرگ، دو عضو دیگر کمیته، به نمایندگی از او در این نشست حضور داشتند.
این جایزه سال گذشته به هان کانگ، نویسنده اهل کره جنوبی، رسیده بود.
جوایز نوبل طبق وصیت آلفرد نوبل، مخترع و صنعتگر ثروتمند سوئدی، بنیانگذاری شدهاند و از سال ۱۹۰۱ تاکنون به پاس دستاوردهای برجسته در حوزههای علم، ادبیات و صلح اهدا میشوند؛ هرچند در دوران جنگهای جهانی با وقفههایی همراه بودند.
جایزه اقتصاد بعدتر به این مجموعه افزوده شد.
برندگان جوایز نوبل را کمیتههایی از متخصصان نهادهای علمی گوناگون انتخاب میکنند. محل اهدای همه جوایز استکهلم، پایتخت سوئد است، بهجز جایزه صلح که در اسلو، پایتخت نروژ اعطا میشود. سنتی که ریشه در دوران اتحاد سیاسی سوئد و نروژ در زمان آلفرد نوبل دارد.
کراسناهورکای و هنر فضاسازی آخرالزمانی در ادبیات معاصر
کراسناهورکای در سال ۱۹۵۴ در شهر گیولا در مجارستان به دنیا آمد. او با نخستین رمان خود، «ساتانتانگو» که در سال ۱۹۸۵ منتشر شد، به شهرت رسید.
این اثر در فارسی با عنوان «تانگوی شیطان» منتشر شده است.
این رمان که تصویری تیره و خیرهکننده از فروپاشی یک اجتماع روستایی را به تصویر میکشد، تقریبا سه دهه بعد در سال ۲۰۱۳، جایزه «بهترین کتاب ترجمهشده» به زبان انگلیسی را به خود اختصاص داد.
«تانگوی شیطان» بعدها الهامبخش بلا تار، کارگردان مجارستانی، برای ساخت فیلمی هفتساعته شد؛ فیلمی که سرآغاز همکاری خلاقانه و ماندگار میان این دو هنرمند بود.
کراسناهورکایی را اغلب نویسندهای پستمدرن میدانند که بهسبب جملههای طولانی و درهمتنیده، جهانبینی مالیخولیایی و فضای تیره و آخرالزمانی آثارش شهرت یافته است.
این ویژگیها موجب شده منتقدان او را در کنار چهرههایی چون نیکلای گوگول، هرمان ملویل و فرانتس کافکا بنشانند.
زندگی حرفهای و زبان آثار کراسناهورکایی از سفرها و تجربههای جهانی تاثیر پذیرفته است.
او در سال ۱۹۸۷ از مجارستان کمونیستی خارج شد و بهعنوان پژوهشگر مهمان، یک سال را در برلین غربی گذراند.
بعدها نیز از شرق آسیا، بهویژه مغولستان و چین، برای نگارش آثاری چون «زندانی اورگا» و «ویرانی و اندوه زیر آسمان» الهام گرفت.
در دوران نگارش رمان «جنگ و جنگ»، کراسناهورکایی سفرهای متعددی در سراسر اروپا انجام داد و مدتی نیز در نیویورک، در آپارتمان آلن گینزبرگ، شاعر برجسته جنبش بیت، اقامت داشت.
او بعدها گفت حمایت و تشویق گینزبرگ نقش تعیینکنندهای در به پایان رساندن این اثر داشته است
بسیاری از منتقدان سرشناس از آثار او تمجید کردهاند.
سوزان سانتاگ، نویسنده و منتقد فقید آمریکایی، او را «استاد معاصر مجارستانیِ ویرانی و آخرالزمان» خوانده و دبلیو. جی. زبالد، نویسنده فقید آلمانی، نیز گستره و جهانشمولی نگاه او را ستوده است.
کراسناهورکایی در سال ۲۰۱۵ بهعنوان نخستین نویسنده مجارستانی، جایزه معتبر «بوکر» را دریافت کرد.