دونالد ترامپ، رییسجمهوری آمریکا در دیدار با رجب طیب اردوغان، رییسجمهوری ترکیه، در کاخ سفید گفت واشینگتن میتواند تحریمهای اعمالشده علیه ترکیه را لغو کند و زمینه فروش جنگندههای اف-۳۵ را فراهم آورد، اما خواستار توقف خرید نفت روسیه از سوی آنکارا شد.
به گزارش رویترز، ترامپ پنجشنبه سوم مهر با تاکید بر این که «قرار است تجارت بیشتری انجام دهیم» گفت: «ما درباره اف-۳۵اس، هالک بانک و طیف وسیعی از موضوعات بحث خواهیم کرد.»
مقامهای آمریکایی تایید کردند که سند تفاهمنامهای برای چند معامله تسلیحاتی با ترکیه از جمله فروش جنگندههای اف-۱۶ تنظیم شده است، اما نام اف-۳۵ در آن ذکر نشده چرا که فروش آنها به دلیل باقی ماندن سامانه موشکی اس-۴۰۰ روسی در ترکیه همچنان غیرقانونی است.
ترامپ گفت اگر نشست با اردوغان «خوب» پیش برود، تحریمها «تقریبا بلافاصله» لغو خواهد شد.
همگرایی در سوریه، اختلاف بر سر اسرائیل
ترامپ و اردوغان که هر دو از سوی منتقدان در کشورشان به تمرکزگرایی متهم میشوند، در موضوع سوریه مواضع مشترکی پیدا کردهاند و اکنون هر دو از دولت مرکزی در این کشور حمایت میکنند اما در مورد حملات اسرائیل به غزه اختلاف نظر دارند؛ آنکارا این حملات را «نسلکشی» مینامد، موضوعی که میتواند به مانعی در گفتوگوهای دو طرف تبدیل شود.
تلاش برای تقویت توان هوایی ترکیه
ترکیه، دومین ارتش بزرگ ناتو، بهدنبال افزایش توان هوایی خود در برابر تهدیدهای فزاینده در خاورمیانه، مدیترانه شرقی و دریای سیاه است.
آنکارا علاوه بر پیگیری خرید ۴۰ فروند اف-۱۶، درخواست تجهیزات پیشرفته و اصلاحات فنی برای این جنگندهها را مطرح کرده که هزینه آنها را حتی بالاتر از اف-۳۵ کرده است.
روابط ترامپ و اردوغان
رابطه شخصی دونالد ترامپ و رجب طیب اردوغان از سال ۲۰۱۷ آغاز شد. تماسهای مستقیم و وعدههای همکاری اقتصادی نویدبخش یک دوره تازه بود، اما خرید سامانه موشکی اس-۴۰۰ از روسیه خیلی زود این فضای مثبت را به بحرانی جدی تبدیل کرد.
در سال ۲۰۱۸، بازداشت یک کشیش آمریکایی باعث شد آمریکا تحریمهایی علیه مقامات ترک و تعرفههایی بر فولاد و آلومینیوم ترکیه اعمال کند. این موضوع به سقوط ارزش لیره منجر شد و اردوغان واشینگتن را به «جنگ اقتصادی» متهم کرد.
سال ۲۰۱۹ نقطه عطفی در روابط بود. ترکیه رسما از پروژه جنگندههای اف-۳۵ کنار گذاشته شد و آمریکا مانع تحویل این هواپیماها به آنکارا شد.
در همان زمان، ترامپ دستور خروج نیروهای آمریکایی از شمال سوریه را صادر کرد؛ اقدامی که به اردوغان اجازه داد عملیات علیه نیروهای کُرد را آغاز کند.
این تصمیم در آمریکا به عنوان «خیانت به متحدان کُرد» تعبیر شد اما برای اردوغان یک پیروزی به حساب آمد.
نامه مشهور ترامپ به اردوغان با عبارت «احمق نباش!» نمادی از این رابطه پرتنش اما شخصی بود.
در سال ۲۰۲۰، تحریمهای کاتسا علیه صنایع دفاعی ترکیه اعمال شد. با روی کار آمدن جو بایدن در ۲۰۲۱، روابط سردتر شد و تماسهای شخصی جای خود را به دیپلماسی رسمی داد.
بحران اس-۴۰۰، تحریمها و نگرانیهای مربوط به حقوق بشر در ترکیه مانع نزدیکی دو کشور بود.
با این حال، بازگشت ترامپ به قدرت در ۲۰۲۵ امید به مصالحهای تازه را زنده کرده است.
دیدار او و اردوغان در واشینگتن فرصتی برای توافقهای تجاری و نظامی تلقی میشود، اما تجربه گذشته نشان میدهد شکافهای راهبردی همچنان پابرجا خواهند ماند.