هفته گذشته، از ۷ تا ۱۳ سپتامبر، مجموعهای از تحولات مهم در خاورمیانه رخ داد که میتواند پیامدهای بلندمدتی برای منطقه داشته باشد. از حمله هوایی اسرائیل به قطر گرفته تا تخریب برجهای غزه، تحولات سازمان ملل و تنشهای فزاینده در روابط اسرائیل با همسایگان و متحدان.
به گزارش اورشلیمپست، همه این رویدادها چشمانداز منطقه را در مسیر تازهای قرار دادهاند. مهمترین رویداد هفته حمله روز سهشنبه اسرائیل به دوحه بود؛ حملهای که میتواند معادلات منطقه را تغییر دهد.
هرچند گزارشهای ضدونقیضی درباره هدف و نتایج این حمله منتشر شد، اما این اقدام خشم قطر را برانگیخته و خطر تضعیف توافقهای ابراهیم را افزایش داده است. این در حالی است که تنها چند هفته تا پنجمین سالگرد این توافقها باقی مانده، اما امارات و بحرین تمایلی به جشن گرفتن آن ندارند.
در همین هفته، ارتش اسرائیل سیاست تخریب برجهای مرتفع در غزه را تشدید کرد. وزیر دفاع اسرائیل هشدار داد که شهر غزه ممکن است به سرنوشت بیتحنون و رفح دچار شود.
اگرچه مقامهای اسرائیلی این اقدامات را بخشی از مبارزه با زیرساختهای حماس معرفی میکنند، اما به نوشته اورشلیمپست، بسیاری از تحلیلگران این روند را بیشتر شبیه دکترین نظاممند تخریب ساختمانهای غیرنظامی میدانند.
در همین حال، ویدیوهایی از غزه منتشر شد که نشان میداد حماس همچنان با سرکوب خشونتبار بازداشتشدگان به ایجاد رعب و وحشت ادامه میدهد. بنیاد بشردوستانه غزه (جیاچاف) نیز اعلام کرد تهدیدهای حماس مانع فعالیتهای امدادرسانی شده و این سازمان را وادار به تعطیلی یکی از مراکز توزیع کمک کرده است.
جنگ در غزه نیز همچنان قربانی میگیرد. روز دوشنبه چهار سرباز اسرائیلی در این منطقه کشته شدند. همزمان در اورشلیم، شش نفر در یک حمله تروریستی جان باختند. با بیش از ۹۰۰ سرباز کشتهشده در طول جنگ، جامعه اسرائیل به گفته اورشلیمپست تا حدودی به این تلفات مکرر عادت کرده است.
تحولات دیپلماتیک هم در هفته گذشته پررنگ بود. روز جمعه مجمع عمومی سازمان ملل «اعلامیه نیویورک» را با ۱۴۲ رأی مثبت تصویب کرد؛ متنی که حماس را محکوم کرده و خواستار خلع سلاح آن شد. آمریکا و اسرائیل از مخالفان این طرح بودند.
با این حال، بسیاری از کشورهای اروپایی به سمت به رسمیت شناختن دولت فلسطین حرکت میکنند. این اقدام همزمان با موضعگیری بنیامین نتانیاهو بود که بار دیگر تاکید کرد «هیچ دولت فلسطینیای تشکیل نخواهد شد» و از ساختوساز در منطقه حساس «ایوان» در شرق اورشلیم حمایت کرد؛ پروژهای که منتقدان میگویند موجب دوپارهشدن کرانه باختری خواهد شد.
اورشلیمپست نوشت حمله به قطر تنها چند روز پس از «آخرین هشدار» ترامپ به حماس انجام شد. هدف این هشدار وادار کردن حماس به پذیرش توافقی بود که در دوحه مورد بررسی قرار میگرفت.
هنوز مشخص نیست حمله اسرائیل با هدف از بین بردن مخالفان توافق صورت گرفته یا نه، اما به هر حال، این اقدام امیدها برای آزادی گروگانهای اسرائیلی را کمرنگتر کرده است.
پیامدهای حمله فراتر از قطر رفت. العربیه گزارش داد مصر همکاری امنیتی خود با اسرائیل را «تا اطلاع ثانوی» کاهش داده است. مقامهای عراقی هم درباره احتمال گسترش حملات اسرائیل هشدار دادند و به دنبال ائتلافی علیه تلآویو هستند. در همین حال، نخستوزیر قطر برای رایزنی به واشینگتن رفت.
با وجود این فضای پرتنش، یک خبر مثبت نیز منتشر شد: آزادی الیزابت تسورکوف، پژوهشگر اسرائیلی–روسی، پس از بیش از ۹۰۰ روز بازداشت در عراق. او چند روز بعد به اسرائیل بازگشت و در بیمارستانی در تلآویو تحت درمان قرار گرفت. نقش دولت ترامپ در آزادی او پررنگ توصیف شده است.
به نوشته اورشلیمپست، مجموع این تحولات نشان میدهد منطقه در هفتهای بیسابقه شاهد بحرانهای متوالی بود؛ از تضعیف روابط اسرائیل با مصر و امارات گرفته تا حمله به قطر، ادامه جنگ در غزه، کشتهشدن سربازان اسرائیلی، حملههای تروریستی در اورشلیم و تصمیم سازمان ملل برای شناسایی فلسطین.
در شرایطی که جنگ و آشوب پس از ۷ اکتبر همچنان ادامه دارد، بسیاری از این رویدادها در هیاهو پنهان ماندهاند اما پیامدهای آنها میتواند مسیر آینده خاورمیانه را تغییر دهد.