محمد اسلامی، رییس سازمان انرژی اتمی ایران، اعلام کرد که دو بازرس آژانس بینالمللی انرژی اتمی که برای نظارت بر تعویض سوخت نیروگاه بوشهر به ایران سفر کرده بودند، پس از پایان کار، کشور را ترک کردند.
اسلامی یکشنبه ۹ شهریور در گفتوگو با تلویزیون جمهوری اسلامی گفت: «دعوت از آژانس برای نظارت بر فرآیند تعویض سوخت نیروگاه اتمی بوشهر در دستور کار بود که با اجازه دبیرخانه شورای عالی امنیت ملی نظارت انجام شد. دو بازرس آمدند، نظارت کردند و رفتند.»
او افزود: «جلساتی میان وزارت امور خارجه و آژانس تشکیل شده است، جلسه سوم نیز در پیش است.»
سفر این دو بازرس آژانس بینالمللی انرژی اتمی در شرایطی انجام شد که سه کشور اروپایی امضاکننده برجام مکانیسم ماشه را برای بازگرداندن تحریمهای سازمان ملل متحد علیه جمهوری اسلامی فعال کردهاند.
فرانسه، بریتانیا و آلمان در مهلت سی روزه این مکانیسم از جمهوری اسلامی خواستهاند برای تعویق تحریمها، به مذاکرات هستهای با آمریکا بازگردد و با آژانس بینالمللی انرژی اتمی همکاری کامل کند.
اما رییس سازمان انرژی اتمی ایران گفت: «مکانیسم ماشه بحث جدیدی نیست و از قبل پیشبینی میکردیم.»
او درباره دلیل همکاری نکردن جمهوری اسلامی با آژانس بینالمللی انرژی اتمی افزود: «اشکال ما این است که نظام رهبری و مدیریت آژانس، تحت تأثیر نظام سلطه عمل میکند. مشکل اساسی شخص مدیرکل است.»
پس از جنگ اخیر میان جمهوری اسلامی و اسرائیل، مقامات جمهوری اسلامی انتقادهای تندی را علیه رافائل گروسی مدیرکل آژانس بینالمللی انرژی اتمی مطرح کردند و برخی رسانههای حکومتی خواستار بازداشت او شدند.
۷ شهریور، گروسی با اشاره به دیدارش با مارکو روبیو، وزیر خارجه ایالات متحده در واشینگتن گفت: «مذاکرات ایران با آمریکا و اروپا بدون دسترسی بازرسان آژانس به تاسیسات هستهای، جدی نخواهد بود.»
اسلامی گفت: «نظامات آژانس مکتوب است، قانون سازمان ملل متحد است و باید رعایت شود. اینکه به صورت استاندارد دوگانه و گزینشی رفتار میکنند، بحث مدیریتی آژانس است که بحث اصلی ما با آژانس است؛ این موضوع در حال پیگیری است، ایران اقدامات حقوقی و سیاسی خود را انجام داده است.»
سه کشور اروپایی و کایا کالاس، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا، با اشاره به آغاز روند بازگرداندن تحریمهای سازمان ملل علیه جمهوری اسلامی اعلام کردهاند که این اقدام به معنای پایان دیپلماسی نیست اما تاکید کردهاند که اکنون «توپ در زمین تهران است.»
اما مقامات جمهوری اسلامی، وعده دادهاند که تهران به اقدام سه کشور اروپایی در فعالسازی مکانیسم ماشه، «پاسخ مقتضی» خواهد داد.