پکن این هفته میزبان دو رویداد مهم امنیتی و نمادین است که در آنها جمهوری اسلامی ایران، چین و روسیه بهعنوان بازیگران اصلی در حال تقویت ائتلافهای منطقهای و ارسال پیامهای روشن به غرب هستند.
این دو رویداد شامل نشست سالانه سازمان همکاری شانگهای (SCO) و رژه نظامی عظیم در پکن به مناسبت هشتادمین سالگرد پایان جنگ جهانی دوم هستند.
حضور فعال ایران در سازمان همکاری شانگهای
به گزارش خبرگزاری آسوشیتدپرس، جمهوری اسلامی ایران، که بهتازگی عضویت کامل خود در سازمان همکاری شانگهای را تثبیت کرده، در این نشست با حضور مسعود پزشکیان، رئیس دولتش، در کنار رهبران روسیه، چین، هند، و سایر کشورهای آسیایی، تلاش دارد جایگاه راهبردی خود را در اتحاد شرق تقویت کند.
سازمان همکاری شانگهای که در سال ۲۰۰۱ توسط چین و روسیه پایهگذاری شد، امروز به محوری برای همکاریهای امنیتی و ژئوپلیتیکی در آسیای مرکزی و فراتر از آن تبدیل شده است. جمهوری اسلامی ایران در سالهای اخیر از طریق این بستر به دنبال گسترش نقش خود در ترتیبات امنیتی منطقهای و مهار فشارهای غرب، بهویژه پس از فعالسازی مکانیسم ماشه توسط سه کشور اروپایی، است.
نشست سهجانبه غیررسمی تهران، پکن و مسکو
هرچند هیچ نشست رسمی سهجانبه اعلام نشده، اما حضور همزمان روسای جمهوری از ایران، روسیه و چین در پکن، چه در قالب سازمان همکاری شانگهای و چه در رژه نظامی، نمادی آشکار از همگرایی سیاسی و استراتژیک این سه کشور در برابر آن چیزی است که «نظم بینالمللی تحت رهبری غرب» میخوانند.
روابط حکومت ایران با روسیه در سایه جنگ اوکراین و با ارسال پهپادهای انتحاری به مسکو تقویت شده و همزمان چین نیز بدون محکومیت رسمی تجاوز روسیه، به حمایتهای اقتصادی و تکنولوژیک از کرملین ادامه داده است. در این میان، حکومت ایران نیز تلاش دارد از فضای ایجادشده برای فروش نفت، جذب سرمایهگذاری شرقی و تقویت چتر امنیتی خود بهرهبرداری کند.
حضور نمادین در رژه نظامی چین
رژه نظامی پکن که به مناسبت شکست ژاپن در جنگ جهانی دوم برگزار میشود، بستری برای نمایش قدرت نظامی و اتحادهای ژئوپلیتیکی چین است. در این مراسم، رهبر کره شمالی کیم جونگ اون در کنار شی جینپینگ و ولادیمیر پوتین قرار خواهد گرفت. اگرچه رئیسدولت حکومت ایران در این بخش از مراسم شرکت نمیکند، اما حضور نظامی و سیاسی ایران در ساختارهای ائتلافی مانند سازمان همکاریهای شانگهای و تعاملات دوجانبه با چین و روسیه، به نوشته خبرگزاریها نقش مکملی در پیام کلی این گردهماییها دارد: تلاش برای شکلگیری یک محور شرقی جدید با تمرکز بر مقابله با نفوذ غرب.
در شرایطی که حکومت ایران با تهدیدات جدید تحریمی از سوی اروپا مواجه شده و احتمال خروج از انپیتی از سوی برخی نهادهای حکومتی مطرح میشود، شرکت فعال در نشست سازمان همکاریهای شانگهای و تقویت روابط با چین و روسیه، بخشی از راهبرد «نگاه به شرق» جمهوری اسلامی است. چین و روسیه نیز با حفظ روابط استراتژیک با تهران، تلاش دارند از آن بهعنوان وزنهای برای تقابل با غرب در موضوعات امنیتی، انرژی و نظم جهانی استفاده کنند.