دیوید لمی، وزیر خارجه بریتانیا، با هشدار نسبت به فعالسازی مکانیسم ماشه گفت سه کشور اروپایی آمادهاند در صورت پایبندی تهران به شروطشان، معافیتهای تحریمی را تمدید کنند؛ اما در غیر این صورت تحریمهای سازمان ملل دوباره اعمال خواهد شد.
او برنامه هستهای جمهوری اسلامی را تهدیدی برای امنیت بینالملل خواند و تاکید کرد جمهوری اسلامی همچنان میتواند به مسیر دیپلماسی بازگردد و «توپ در زمین تهران است».
وزیران امور خارجه فرانسه و آلمان نیز روز چهارشنبه در پستهای جداگانهای در شبکه ایکس، ضمن انتشار تصویری از متن نامه سه کشور اروپایی به سازمان ملل درباره آمادگی برای فعالسازی مکانیسم ماشه، بار دیگر تاکید کردند که جمهوری اسلامی به هیچ وجه نباید به سلاح هستهای دست یابد.
از چند هفته پیش، بحران بر سر برنامه هستهای جمهوری اسلامی وارد مرحله تازهای شد، وقتی وزرای خارجه فرانسه، آلمان و بریتانیا هشدار دادند که اگر تا پایان ماه اوت ۲۰۲۵ توافقی «رضایتبخش» حاصل نشود، مکانیسم ماشه را فعال خواهند کرد؛ سازوکاری که بازگشت خودکار تحریمهای شورای امنیت علیه حکومت ایران را به دنبال دارد.
این سه کشور در نامهای رسمی به شورای امنیت و دبیرکل سازمان ملل، با تاکید بر نقض «عمدی» تعهدات برجامی از سوی تهران، اعلام کردند تحریمهای جهانی تسلیحاتی، محدودیتهای مرتبط با تجهیزات هستهای و محدودیتهای بانکی که یک دهه پیش لغو شده بود، دوباره اعمال خواهد شد. همزمان پیشنهاد کردند اجرای این تحریمها بهطور موقت تعلیق شود تا فرصت مذاکرات فراهم گردد، پیشنهادی که به گفته آنها بیپاسخ مانده است.
در تهران، مقامهای جمهوری اسلامی این تهدید را «غیرقانونی» خوانده و حتی احتمال خروج از معاهده منع گسترش سلاحهای هستهای (انپیتی) را مطرح کردند. محمدرضا عارف، معاون اول مسعود پزشکیان، گفت جمهوری اسلامی در «شرایط مناسب» آماده مذاکره مستقیم با آمریکا است، اما خواستار تضمینهای امنیتی و «اقدامات اعتمادساز» از سوی واشینگتن شده است.
ایراناینترنشنال پیشتر نسخهای از نامه محرمانه وزارت اطلاعات را منتشر کرده بود که در آن هشدار داده میشود فعالسازی مکانیسم ماشه میتواند فروش نفت را متوقف و بحرانهای اقتصادی، امنیتی و اجتماعی شدیدی ایجاد کند؛ از جمله افزایش بیکاری، نارضایتی عمومی و نوسانات ارزی. این نامه از نهادهای اقتصادی حساس خواسته بود خود را برای چنین سناریویی آماده کنند.
مقامهای اروپایی تاکید کردهاند که هدف نهایی جلوگیری از دستیابی ایران به سلاح هستهای است و توپ اکنون «در زمین تهران» است. در مقابل، یک مقام ارشد جمهوری اسلامی در گفتوگو با روزنامه تلگراف هشدار داده که بازگشت تحریمهای سازمان ملل میتواند «تهدید موجودیتی» برای حکومت باشد و پیامدهای آن «از جنگ هم ویرانگرتر» خواهد بود.
با نزدیکشدن به ضربالاجل پایان اوت، و در سایه بیاعتمادی عمیق میان تهران و غرب، فعالشدن مکانیسم ماشه میتواند نقطه عطفی تازه در مناقشه هستهای حکومت ایران رقم بزند—نقطهای که حتی در ارزیابیهای داخلی حکومت، توان اقتصادی و سیاسی جمهوری اسلامی را با آزمونی بیسابقه روبهرو میکند.