شبکه سیانان در گزارشی که پیش از اعلام قطعی شدن دیدار میان دونالد ترامپ، رئیسجمهوری آمریکا، و ولادیمیر پوتین، رئیسجمهوری روسیه، نوشته و منتشر شده به بررسی سناریوهایی که میتواند جنگ را به پایان برساند پرداخته است.
این دیدار میتواند نقشی تعیینکننده در مسیر جنگ اوکراین داشته باشد؛ جنگی که با گذشت بیش از سه سال از آغاز تهاجم روسیه همچنان خونین و پرهزینه ادامه دارد.
به نوشته این شبکه، ترامپ امیدوار است با اتکا به آنچه «قدرت شخصیت» خود میداند، مسکو را به توقف جنگ ترغیب کند؛ هرچند که پوتین در ماههای اخیر بارها بر موضع حداکثری خود تاکید کرده و گفته است مردم روسیه و اوکراین «یک ملت» هستند و هر جایی که سرباز روسی قدم بگذارد، «خاک روسیه» محسوب میشود.
در طرف مقابل، سیانان میگوید پوتین بهدنبال خرید زمان است. او در ماه مه پیشنهاد آتشبس بدون قید و شرط آمریکا، اروپا و اوکراین را رد کرد و به جای آن، دو توقف کوتاه و کماثر یکجانبه پیشنهاد داد. این در حالی است که ارتش روسیه در تابستان امسال حملهای گسترده را در خطوط مقدم آغاز کرده و پیشرویهایی را بهدست آورده که میتواند تا پاییز موازنه قوا را تغییر دهد.
بر اساس این گزارش، یکی از اهداف واشنگتن از برگزاری این نشست، ایجاد زمینه برای یک اجلاس سهجانبه با حضور زلنسکی، رئیسجمهوری اوکراین، بهمنظور گفتوگو درباره پایان جنگ است؛ مدلی که مسکو در مذاکرات استانبول در ماه مه رد کرد. در مقابل، هدف پوتین از این دیدار، کشاندن ترامپ به مدار روایت و منطق کرملین ارزیابی شده است.
سیانان در ادامه پنج سناریوی اصلی را برای پایان جنگ اوکراین ترسیم کرده است.
۱. آتشبس بدون قید و شرط
این سناریو به گفته سیانان «بسیار بعید» است. در این حالت، خطوط مقدم در جای خود باقی میماند اما روسیه پیشتر همین پیشنهاد را رد کرده و اکنون که نیروهایش در جبهه پیشروی میکنند، دلیلی برای توقف عملیات ندارد.
حتی تهدید تحریمهای ثانویه علیه چین و هند – دو کشوری که خریدار اصلی نفت و گاز روسیه هستند – بعید است در کوتاهمدت محاسبات مسکو را تغییر دهد. تحلیلگران معتقدند که تا پایان تابستان و دستکم تا اکتبر، پوتین ترجیح میدهد جنگ را ادامه دهد، زیرا روند میدانی را به نفع خود میبیند.
۲. عملگرایی و تداوم گفتوگوها
در این سناریو، طرفها به توافقی برای ادامه مذاکرات میرسند که عملاً دستاوردهای روسیه را تا آغاز زمستان تثبیت میکند. اگر پوتین بتواند تا آن زمان شهرهای شرقی مهمی چون پوکروفسک، کوستیانتینیوکا و کوپیانسک را تصرف کند، جایگاهش در میز مذاکره تقویت خواهد شد. این امکان وجود دارد که روسیه پس از یک زمستان بدون تغییر اساسی در جبههها، در سال ۲۰۲۶ دوباره حمله را از سر بگیرد یا از مسیر دیپلماتیک تلاش کند این دستاوردها را دائمی کند.
سیانان همچنین احتمال میدهد پوتین با برجسته کردن موضوع انتخابات به تعویقافتاده اوکراین، مشروعیت زلنسکی را زیر سؤال ببرد و حتی زمینه را برای روی کار آمدن فردی متمایل به روسیه فراهم کند.
۳. مقاومت اوکراین در دو سال آینده
این حالت به کمکهای پایدار نظامی و مالی آمریکا و اروپا به اوکراین بستگی دارد. اگر این حمایتها ادامه یابد، اوکراین میتواند از دادن امتیازات بزرگ جلوگیری کند و حتی با کند کردن سرعت پیشروی روسیه، کرملین را به مذاکره وادار کند. هرچند ممکن است شهرهایی مانند پوکروفسک سقوط کنند، اما تجربه گذشته نشان داده که ارتش روسیه گاهی در تداوم پیشروی ناتوان است. در این سناریو، تحریمها و مشکلات اقتصادی میتواند فشار بیشتری بر مسکو وارد کند.
سیانان میگوید اروپا حتی برنامهای پیشرفته برای استقرار یک «نیروی اطمینانبخش» متشکل از دهها هزار نیروی ناتو در اطراف کییف و دیگر شهرهای بزرگ دارد تا هم به بازسازی اوکراین کمک کند و هم بازدارندگی لازم را در برابر روسیه ایجاد کند.
۴. فاجعه برای اوکراین و ناتو
به باور سیانان، این سناریو زمانی محتمل میشود که دیدار ترامپ و پوتین روابط واشینگتن و مسکو را بهبود بخشد اما اوکراین در معادلات کنار گذاشته شود. در چنین شرایطی، شکاف در اتحاد غربی میتواند باعث شود دستاوردهای کوچک روسیه به فروپاشی تدریجی خطوط دفاعی اوکراین بین دونباس و شهرهای مهمی چون دنیپرو، زاپوریژیا و حتی کییف منجر شود.
بحران کمبود نیروی انسانی در ارتش اوکراین، با درخواست بسیج گسترده از سوی زلنسکی، میتواند به بحران سیاسی داخلی بدل شود. در این وضعیت، اروپا با تهدید امنیتی جدی مواجه است اما ممکن است اراده یا اجماع لازم برای ورود مستقیم به جنگ را نداشته باشد. این مسیر، به گفته سیانان، عملاً پایان استقلال اوکراین خواهد بود.
۵. شکست پوتین؛ تکرار تجربه شوروی در افغانستان
این سناریو شامل فرسایش تدریجی ارتش روسیه، تلفات سنگین هفتگی، دستاوردهای محدود، و فشار فزاینده تحریمهاست که روابط مسکو با چین و درآمدهایش از هند را تضعیف میکند. ذخایر صندوق ثروت ملی روسیه ممکن است کاهش یابد و نارضایتی میان نخبگان سیاسی کرملین افزایش پیدا کند.
سیانان یادآور میشود که چنین لحظاتی از ضعف پیشتر نیز در جنگ اوکراین دیده شده؛ از جمله زمانی که یِوگِنی پریگوژین، متحد سابق پوتین، ظاهراً بهطور ناخواسته رهبری شورشی کوتاهمدت علیه مسکو را بر عهده گرفت. تجربه تاریخی شوروی در افغانستان نیز نشان داده که جنگهای فرسایشی میتوانند حتی قدرتهای ظاهراً باثبات را به زانو درآورند.
سیانان در پایان تاکید میکند که هیچیک از این گزینهها برای اوکراین «خوب» نیستند. تنها یک مسیر میتواند به شکست واقعی روسیه بهعنوان یک قدرت نظامی و تهدیدی برای امنیت اروپا منجر شود، اما تحقق آن بدون مشارکت مستقیم اوکراین در هرگونه توافق، ممکن نخواهد بود.
به نوشته این شبکه، هیچیک از این سناریوها صرفاً از دیدار دو نفره ترامپ و پوتین حاصل نخواهد شد و حضور اوکراین در هر مرحله از مذاکرات، برای دستیابی به صلحی پایدار، ضروری است.