قطع دسترسی به خدمات مکانیابی در ایران بر تمام ابعاد زندگی شهروندان اثری مخرب گذاشته است. مخاطبان ایراناینترنشنال در پیامهایی گفتند با اختلال در جیپیاس، خرید اینترنتی، پیدا کردن آدرسها و فعالیت تاکسیها نیز دچار مشکل اساسی شده است.
همزمان با جنگ ۱۲ روزه اسرائیل و جمهوری اسلامی، دسترسی شهروندان در ایران به جیپیاس، ارتباطات مخابراتی و اینترنتی قطع یا مختل شد.
در روزهای گذشته شماری از مخاطبان ایراناینترنشنال با ارسال پیامها و ویدیوهایی، گفتند جیپیاس موقعیت آنها را در شهر و حتی کشوری دیگر نشان میدهد.
ایراناینترنشنال از مخاطبان خود پرسید اختلال گسترده در جیپیاس چه تاثیری بر زندگی روزمره شما داشته است.
یک شهروند با ارسال پیام صوتی گفت: «جمهوری اسلامی از برق و آب تا اینترنت و جیپیاس، همهچیز را قطع میکند.»
شهروندی دیگر مقامات جمهوری اسلامی را «بیکفایت و جنایتکار» خواند و گفت: «به لطف سعی و تلاش بیوقفه حکومت کمکم داریم به صدر اسلام یا حتی عصر حجر برمیگردیم، اما خامنهای به وضعیت فعلی میگوید رسیدن به قله.»
مخاطبی هم با اشاره به اینکه تمام ابعاد زیست روزمره شهروندان به اینترنت و ماهوارهها وصل است، گفت حتی با قطع چند ساعته این خدمات هم زندگی شهروندان فلج میشود.
احسان چیتساز، معاون وزیر ارتباطات دولت پزشکیان، دوشنبه ۲۳ تیر در گفتوگو با روزنامه هممیهن، اختلالهای گسترده در سرویسهای موقعیتیاب را تایید کرد و گفت برخی اختلالهای ایجاد شده در جیپیاس، به دلایل «امنیتی» و «نظامی» و «از داخل کشور» اعمال شدهاند.
او در عینحال بدون ارائه شواهد، بخشی از موضوع را متوجه آمریکا دانست و گفت احتمالا «اولویت ماهوارهها تغییر کرده» است.
موضوعاتی که فرزین ندیمی، پژوهشگر انستیتو واشینگتن، آنها را بیمعنی خواند و به ایراناینترنشنال گفت اختلال ایجاد شده در سیگنالهای جیپیاس در ایران به طور کامل داخلی و نتیجه تصمیم مقامات جمهوری اسلامی است.
مخاطبی به طنز و کنایه گفت جیپیاس هم در ایران شده «مثل آخوند»، قاطی کرده و نمیداند چه کار کند.
شهروندی با ارسال پیام صوتی به ایراناینترنشنال گفت: «با قطع شدن مسیریابها نه جایی میتوانیم برویم و نه چیزی سفارش بدهیم. این اختلال در گوشیهای آیفون هم به مراتب بدتر از اندرویدیهاست.»
مخاطبی دیگر گفت: «برای پیدا کردن یک آدرس ساده در شهر باید بارها دور سر خودمان بچرخیم و در نهایت هم مسیر و مقصد را بعد از دستکم نیم ساعت تا ۴۰ دقیقه تاخیر، از روی تابلوهای راهنما پیدا کنیم.»
یک شهروند که خود را راننده آمبولانس معرفی کرد، با اشاره به مشکلی جدی که برایش پیش آمده گفت سه روز پیش قرار بود بیماری را از شهر زنجان به بیمارستان قلب تهران منتقل کنند، اما چون مسیر و شهر تهران را نمیشناختند با اپلیکیشن داخلی نشان به سمت مقصد حرکت کردند.
او توضیح داد که پس از حدود دو ساعت «از این خیابان به آن خیابان رفتن در اوج گرما» و بد شدن حال بیمار، در نهایت با پرداخت پول به یک موتورسوار، از او بهعنوان راهنما تا مقصد بیمارستان استفاده کردند.
اختلال در سامانه موقعیتیابی جهانی (جیپیاس) در ایران سابقهای طولانی دارد.
تیر ۱۳۹۸ اختلال گسترده در سیستم جیپیاس باعث شد دسترسی به اینترنت موبایل در بسیاری از مناطق ایران قطع شود.
یکی از فراگیرترین مشکلاتی که شهروندان با اختلال در جیپیاس در روزهای اخیر تجربه کردهاند، در زمینه استفاده از تاکسیهای اینترنتی هم برای رانندگان و هم برای مسافران بوده است.
یک راننده تاکسی با ارسال پیام صوتی به ایراناینترنشنال گفت: «خیلی از سفرها را نمیتوانم انتخاب کنم چون مقصد را نمیشناسم و گم میشوم. در محدوده خانه هم که کار میکنم باز گیر میافتم چون مسیریاب قطع است و نمیدانم کجا بروم.»
چندین راننده در پیامهایی گفتند «فعلا» و به شکل موقتی کار در اسنپ را تعطیل یا کم کردهاند تا ببینند تکلیف این اختلالها چه میشود.
رانندهای در پیامش تاکید کرد «خیلی سخت میشود مسافر و مقصد را پیدا کرد» و شهروندی دیگر به کنایه گفت: «دوباره برگشتهایم به دوره قبل نرمافزارهای مکانیاب و مدام باید سرمان را از شیشه ماشین بیرون بیاوریم و از رهگذران آدرس بپرسیم.»
روزنامه هممیهن ۲۳ تیر در گزارشی در این زمینه نوشت: «با شروع جنگ، اپلیکیشنهای تاکسی اینترنتی از کار افتاد. راننده در شهرری بود و درخواست مسافری از ونک را قبول میکرد، در حالی که روی نقشه، موقعیت مکانی راننده در خیابان شیراز بود.»
بر اساس این گزارش، پشتیبانی اپلیکیشنهای تاکسی اینترنتی در پاسخ به مطالبات میگفتند: «دست ما نیست. بهدلیل مسائل امنیتی این اتفاق افتاده است.»
چند شهروند در پیامهای خود به ایراناینترنشنال گفتند همین اختلالها باعث شده همهچیز به تاخیر بیفتد، خیلیها به قرارهایشان دیرتر برسند و در شرایط کلافگی و بلاتکلیفی به سر ببرند.
علاوه بر این مشکلات روزمره، ارسال پارازیت روی این شبکه، طیف گستردهای از سیستمهای ناوبری مورد استفاده در هواپیماهای تجاری، شبکههای ارتباط موبایلی و نمونههای حیاتی دیگر را مختل میکند.
آذر ۱۴۰۲ مجله وایس با انتشار گزارشی درباره افزایش اختلالات جیپیاس در خاورمیانه، جمهوری اسلامی را مسئول ارسال پارازیتهای مخرب روی این سامانه معرفی کرد.
گستره این اختلالات بینالمللی تا جایی پیش رفت که دستکم ۲۰ هواپیمای تجاری در آسمان مرزی ایران و عراق از مسیر خود منحرف شدند.