کی‌یف پیشنهاد داده که با دونالد ترامپ، رییس‌جمهور ایالات متحده، در ازای مشارکت در توسعه صنعت معدنی اوکراین که شامل منابع ارزشمندی از عناصر خاکی کمیاب قابل استفاده در انواع فناوری‌هاست، کمک‌های نظامی آمریکا به اوکراین را ادامه دهد.
ترامپ در اوایل ماه جاری میلادی گفت که او خواهان چنین توافقی است و رییس‌جمهور اوکراین برای جلب نظر مثبت ترامپ برای رسیدن به توافق صلح در اوکراین، پیشنهاد داد که آمریکا در استخراج معادن و مواد کمیاب اوکراین، در برابر تضمین امنیت این کشور مشارکت کند.
زلنسکی به تازگی در مصاحبه‌ای با رویترز، با تاکید بر نیاز اوکراین به تضمین‌های امنیتی از سوی متحدانش در چارچوب هرگونه توافق صلح اوکراین، گفت: «اگر ما در مورد یک توافق صحبت می‌کنیم، پس بیایید یک معامله انجام دهیم، ما فقط طرفدار چنین چیزی هستیم.»
اوکراین در پاییز گذشته، ایده باز کردن معادن حیاتی خود را برای سرمایه‌گذاری متحدان مطرح کرد و همزمان طرحی موسوم به «طرح پیروزی» را ارائه داد. اوکراین در این طرح به دنبال آن بود که این کشور را در قوی‌ترین موقعیت برای گفت‌وگوهای صلح قرار دهد و مسکو را مجبور کند به پای میز مذاکره بیاید.
زلنسکی گفت کمتر از ۲۰ درصد از منابع معدنی اوکراین، از جمله حدود نیمی از ذخایر خاک کمیاب این کشور، در اشغال روسیه است.
خاک‌های کمیاب در ساخت آهنرباهای با کارایی بالا، موتورهای الکتریکی و لوازم الکترونیکی مصرفی کاربرد دارند.
آندری یرماک، رییس دفتر زلنسکی نیز در مصاحبه‌ای با آسوشیتدپرس گفت: «ما واقعا این پتانسیل بزرگ را در قلمرو تحت کنترل خود داریم.ما علاقه‌مندیم که با شرکای خود، اول از همه، با ایالات متحده کار کنیم و توسعه دهیم.»
عناصر خاکی کمیاب چیست؟
عناصر خاکی کمیاب مجموعه‌ای از ۱۷ عنصر هستند که در بسیاری از انواع فناوری‌های مصرفی، از جمله تلفن‌های همراه، هارد دیسک‌ها و وسایل نقلیه الکتریکی و هیبریدی ضروری هستند.
مشخص نیست که آیا ترامپ به دنبال عناصر خاصی در اوکراین است یا نه. از جمله این عناصر موجود در اوکراین که می‌تواند مورد نظر ترامپ باشد، لیتیوم است. تیتانیوم، اورانیوم و بسیاری دیگر از عناصر دیگر نیز مطرح هستند.
چین، دشمن اصلی ژئوپلیتیک ترامپ، بزرگترین تولیدکننده عناصر خاکی کمیاب در جهان است و هم آمریکا و هم اروپا به دنبال کاهش وابستگی خود در این زمینه به پکن هستند.
برای اوکراین، چنین توافقی تضمین می‌کند که بزرگترین و مهم‌ترین متحدش پشتیبانی نظامی را متوقف نکند. توقف چنین کمک‌هایی برای کشوری که به زودی وارد چهارمین سال علیه تهاجم گسترده روسیه خواهد شد، ویرانگر خواهد بود.
این پیشنهاد همچنین در زمانی مطرح می‌شود که دسترسی مطمئن و بدون وقفه به مواد معدنی حیاتی به‌طور فزاینده‌ای در سطح جهانی دشوار است.
وضعیت صنعت مواد معدنی اوکراین چگونه است؟
عناصر خاکی کمیاب اوکراین به دلیل جنگ و به دلیل سیاست‌های دولتی که سیاست‌گذاری صنعت معدنی را تنظیم می‌کند، تا حد زیادی استفاده نشده است.
این کشور همچنین فاقد اطلاعات مناسبی برای هدایت توسعه معدن خاکی کمیاب است.
داده‌های زمین‌شناسی در این زمینه ناچیز است زیرا ذخایر معدنی در سراسر اوکراین پراکنده است و مطالعات موجود عمدتا ناکافی تلقی می شوند.
به گفته بازرگانان و تحلیلگران، پتانسیل واقعی این صنعت به دلیل تحقیقات ناکافی چندان روشن نیست.
به طور کلی، چشم‌انداز منابع طبیعی اوکراین امیدوارکننده است و گمان می‌رود ذخایر تیتانیوم اوکراین که برای صنایع هوافضا، پزشکی و خودروسازی حیاتی است، از بزرگترین ذخایر اروپا باشد.
اوکراین همچنین دارای برخی از بزرگترین ذخایر لیتیوم شناخته شده اروپاست که برای تولید باتری، سرامیک و شیشه مورد نیاز است.
در سال ۲۰۲۱، صنعت معدنی اوکراین ۶.۱ درصد از تولید ناخالص داخلی و ۳۰ درصد از صادرات را به خود اختصاص داد.
بر اساس داده‌های یک اندیشکده مستقر در کی‌یف، ۴۰ درصد از منابع معدنی فلزی اوکراین به دلیل اشغال روسیه غیرقابل دسترسی است.
اوکراین استدلال کرده که به نفع ترامپ است باقی‌مانده این معادن را قبل از اینکه روسیه پیشرفت‌های بیشتری به دست آورد، توسعه دهد.
کمیسیون اروپا، اوکراین را به عنوان یک تامین‌کننده بالقوه برای بیش از ۲۰ ماده خام حیاتی شناسایی کرده و به این نتیجه رسیده که الحاق این کشور به اتحادیه اروپا می‌تواند اقتصاد اروپا را تقویت کند.
در آینده چه اتفاقی می‌افتد؟
جزییات هر توافقی احتمالا در جلسات بین مقامات ایالات متحده و اوکراین مشخص خواهد شد.
زلنسکی و ترامپ احتمالا در هنگام ملاقات در مورد این موضوع صحبت خواهند کرد.
به گفته مقامات تجاری اوکراین، شرکت‌های آمریکایی در زمینه سرمایه‌گذاری در معادن اوکراین ابراز علاقه کرده اند، اما انعقاد یک معامله رسمی احتمالا نیازمند قانون‌گذاری، بررسی‌های زمین‌شناسی و مذاکره در مورد شرایط خاص است.
مشخص نیست که شرکت‌ها برای غلبه بر خطرات کار در اوکراین، حتی در صورت آتش‌بس، به چه نوع تضمین‌های امنیتی نیاز دارند.
همچنین هنوز هیچ‌کس به طور قطع نمی‌داند که چه نوع قراردادهای مالی زیربنای قراردادهای بین اوکراین و شرکت‌های آمریکایی خواهد بود.