دیوید آلبرایت، بینانگذار و رییس موسسه علوم و امنیت بینالمللی مستقر در واشینگتن، اعلام کرد که سفر اخیر یک هیات ایرانی به روسیه «احتمالا» برای توسعه فعالیتهای جمهوری اسلامی در زمینه سلاحهای لیزری بوده است. او این هدف را «خطرناک» توصیف کرد.
آلبرات روز سهشنبه ۱۱ آذر در شبکه اجتماعی ایکس نوشت: «حتی اگر این هیأت بهدنبال فناوریها یا کالاهای مرتبط با سلاح هستهای نبوده باشد، همین تلاش بهتنهایی به اندازه کافی خطرناک است و بار دیگر تهدید ناشی از سپند و شبکه تدارکات بینالمللی آن را یادآوری میکند.»
سازمان پژوهش و نوآوریهای دفاعی وزارت دفاع (سپند) از نظر این اندیشکده مسئولیت توسعه تسلیحاتی برنامه هستهای حکومت ایران را برعهده دارد.
این نهاد برای تحقیق و توسعه فنآوریها و جنگافزارهای پیشرفته برای توانمندیهای نظامی جمهوری اسلامی از سوی محسن فخریزاده تاسیس شد؛ شخصی که از عناصر کلیدی برنامه هستهای جمهوری اسلامی بود و در سال ۱۳۹۹ کشته شد.
دو سفر مخفیانه هیات ایرانی به روسیه
اواخر آبان، روزنامه فایننشالتایمز گزارش داد دستاندرکاران برنامه اتمی جمهوری اسلامی سال گذشته برای دومین بار بهشکل محرمانه به روسیه سفر کردند؛ اقدامی که به گفته آمریکا، تلاشی در جهت دستیابی به فناوریهای حساسی بوده که میتواند در تولید سلاح هستهای کاربرد داشته باشد.
در مردادماه نیز، فایننشالتایمز خبر داد یک هیئت ایرانی از موسسههای علمی روسیه بازدید کرده است.
بر اساس گزارش این رسانه، عوامل حکومت ایران در سفر دوم، با نمایندگان شرکت روسی «لیزر سیستمز» دیدار کردند. این شرکت روسی که در حوزه فناوریهای دارای کاربردهای غیرنظامی و همچنین پروژههای محرمانه نظامی فعالیت میکند، در فهرست تحریمهای آمریکا قرار دارد.
رییس موسسه علوم و امنیت بینالمللی در این زمینه تاکید کرد ارزیابی جدید از گزارش فایننشالتایمز درباره همکاری احتمالی ایران و روسیه در حوزه فناوری لیزر نشان میدهد هدف سفر اخیر هیات ایرانی به روسیه بهاحتمال زیاد برای توسعه تسلیحات لیزری بوده، نه برای برنامه هستهای.
او افزود که بررسی تخصصی ترکیب افراد حاضر در هیات و حوزههای پژوهشی مرتبط نشان میدهد که هدف این سفر کمتر به لیزرهای مورد استفاده در آزمایش طراحی سلاح هستهای مربوط میشود؛ زیرا ایران پیشتر تجهیزات و تجربه لازم برای انجام چنین آزمایشهایی را در اختیار دارد.
تلاش جمهوری اسلامی برای رسیدن به پدافند لیزری
به گفته آلبرایت، تحقیقات موسسه علوم و امنیت بینالمللی نشان میدهد که ایران به دنبال همکاری با روسیه برای پیشبرد پروژههای لیزری مرتبط با سامانههای تسلیحاتی از جمله سیستمهای ضدپهپاد یا موشکی بوده است.
او نوشت: «ما سفر دوم هیات ایرانی را بررسی کردیم و به این نتیجه رسیدیم که هدف آن بهاحتمال زیاد تهیه لیزرها یا سامانههای لیزری برای اعتبارسنجی طراحی یک سلاح هستهای نبوده است. ایران همین حالا نیز تجهیزات، دانش و تجربه کافی برای انجام چنین آزمایشهایی—اگر منظور آزمایشهای فشاردهی شوکی انفجاری باشد—در اختیار دارد و نیازی به سامانههای تشخیصی لیزری پیشرفته و پیچیده ندارد.»
رئیس موسسه علوم و امنیت بینالمللی همچنین افزود که هیچ نشانهای پیدا نشده که این سفر با فناوری لیزری غنیسازی اورانیوم مرتبط باشد؛ فناوریای که در دهه ۱۳۸۰ در چارچوب طرح «آماد» و با همکاری برخی نهادهای روسی دنبال میشد.
دونالد ترامپ، رییسجمهوری آمریکا، تاکنون بارها اعلام کرده در پی حملات ایالات متحده به سایتهای نطنز، فردو و اصفهان در جریان جنگ ۱۲ روزه، برنامه هستهای جمهوری اسلامی نابود شده است.
با این حال، دیپلماتهای غربی بر این باورند که این حملات هرچند خسارتهای جدی بر جای گذاشت، اما نتوانست زیرساختهای هستهای ایران را منهدم کند و از همین رو، گمانهزنیها درباره ذخایر اورانیوم غنیشده تهران همچنان ادامه دارد.