سازمان محیط زیست اعلام کرد که بخش مهمی از آلودگی فزاینده و بیسابقه هوای تهران در روزهای گذشته ناشی از سوزاندن گازوئیل غیراستاندارد و مازوت در نیروگاههای اطراف این کلانشهر، بهویژه رجایی، شهر ری، دماوند، پرند و کرج است. دولت همواره مازوتسوزی در اطراف تهران را تکذیب میکند.
در این گزارش که یکشنبه نهم آذر منتشر شد، گوگرد موجود در مازوت نیروگاه شهید رجایی قزوین ۵۹۲ برابر حد مجاز و در گازوئیل نیروگاههای ری، پرند و کرج تا ۱۳۵ برابر بالاتر از استاندارد اعلام شده است.
در بخش دیگری از این گزارش به گوگرد (سولفور) موجود در گازوئیل نیروگاه پرند در تاریخ پنجم مهر اشاره شده که ۱۳۳ برابر حد استاندارد گوگرد موجود در گازوئیل یورو است.
گوگرد موجود در گازوئیل نیروگاه شهرری نیز چهارم آذر، ۱۲۰ برابر حد استاندارد و گوگرد موجود در گازوئیل پاکدشت در همان روز ۱۰ برابر حد استاندارد گزارش شده است.
خبرنگاری فارس هم هشتم آذر با اشاره به شاخص کیفیت هوای ۱۵۴ در این روز که وضعیت «ناسالم برای تمامی افراد جامعه» به شمار میآید، به نقل از صدیقه ترابی، معاون سازمان حفاظت محیطزیست، نوشت که نیروگاههای ری و دماوند همچنان از گازوئیل با میزان گوگرد بالا استفاده میکنند.
این مقام سازمان حفاظت محیط زیست به فارس گفت که بخشی از آلودگی شدید تهران در روزهای اخیر ناشی از عملکرد همین نیروگاهها بوده است.
کیفیت گازوئیل نیروگاهها مانند مازوت است
گازوئیل با گوگرد بالا عمدتا مصرف صنعتی دارد و به دلیل تولید مقادیر قابلتوجه دیاکسید گوگرد و ذرات معلق، بهشدت آلاینده است. به همین دلیل، احتراق ناقص این سوخت، اثراتی نزدیک به مازوت به جا میگذارد.
پیشتر محمدمهدی میرزاییقمی، مدیرعامل سابق شرکت کنترل کیفیت هوا، هم گفته بود که گازوئیل با گوگرد بالا بهجهت کارکردی مانند مازوت عمل میکند؛ بنابراین اثر آن در عمل تفاوتی با مازوت ندارد.
سوزاندن مازوت و گازوئیل غیراستاندارد واکنش تند اسماعیل کهرم، مشاور پیشین سازمان حفاظت محیط زیست ایران، را به دنبال داشت. او یکشنبه هشتم آذر با انتقاد از سیاستهای زیستمحیطی جمهوری اسلامی اعلام کرد که حکومت میتواند پولِ تولید بخشی از موشکهایش را صرف حل مساله کیفیت سوخت مازوت در ایران کند.
کهرم گفت: «هر موشکی که ساخته میشود دو میلیون دلار هزینه دارد، اگر مردم و سلامت مردم برای مسئولین مهم باشد، با پول ۱۰ تا موشک میتوانیم مازوتهایمان را استاندارد کنیم. نمیکنیم، برای اینکه اولویتها چیز دیگری است.»
او هشدار داد که مازوتهای استفاده شده در ایران «هفت برابر استاندارد جهانی» سولفور (گوگرد) دارد و کیفیت بنزینی هم که در ایران استفاده میشود، «مناسب نیست».
برخلاف وعدههای پیشین مقامهای جمهوری اسلامی، مازوتسوزی به گزینه رسمی و مورد اتکا برای حکومت در مدیریت بحران انرژی تبدیل شده و این روند همچنان در جریان است.
اظهارات کهرم در بحبوحه بحران آلودگی هوا در کلانشهرهای ایران مطرح شده که موجب آسیب جدی به سلامت مردم و تعطیلی بسیاری از مراکز آموزشی شده است.
استاندارد پایین بنزین
بخش بزرگی از مشکل آلودگی هوا به خودروهای فرسوده و بنزین بیکیفیت داخلی مربوط است.
به نوشته تجارت نیوز، تنها هفت درصد خودروهای فرسوده در کشور ۳۸ درصد آلودگی کلانشهرها را تولید میکنند و هر خودروی فرسوده ۹ برابر یک خودروی سالم آلایندگی دارد.
علاوه بر این، کیفیت بنزین داخلی که هنوز به استاندارد واقعی یورو۴ نزدیک نشده، بهطور جدی به افزایش تولید آلایندهها دامن میزند. این در حالیست که استاندارد کنونی بنزین در جهان، یورو۶ است.
طبق آییننامه اجرایی قانون هوای پاک، در صورتی که مصرف روزانه بنزین کشور از ۸۵ میلیون لیتر فراتر رود، وزارت نفت الزامی به توزیع بنزین یورو۴ ندارد. از زمان تصویب این آییننامه در سال ۱۳۹۷ تاکنون، مصرف روزانه بنزین به طور میانگین بالاتر از این حد بوده است. بنابراین چندین سال است که بنزین یورو۴ در کشور بهطور گسترده توزیع نمیشود.
استفاده از بنزین غیراستاندارد باعث تولید میزان بالایی از دیاکسید گوگرد و ذرات معلق میشود.
بنزین غیراستاندارد همچنین میتواند باعث انتشار ترکیبات آلی فرار و اکسیدهای نیتروژن شود. این مواد در واکنش با نور خورشید و سایر گازهای موجود در هوا، ذرات معلق ثانویه را تولید میکنند. علاوه بر این، کیفیت پایین بنزین باعث احتراق ناقص در موتور خودروها میشود که منجر به تولید کربن سیاه، یک آلاینده بسیار خطرناک میشود.