بررسی ایراناینترنشنال از محتوای کتابهای توزیعشده در مدارس ایران در رابطه با جنگ ۱۲ روزه نشان میدهد مقامهای حکومت دانشآموزان را به فعالیت مدرسهای در حمایت از برنامه اتمی و موشکی، غنیسازی در داخل کشور و فیلمنامهنویسی درباره حمله سایبری به اسرائیل ترغیب کردهاند.
با وجود آنکه دو ماه پس از آغاز سال تحصیلی، بسیاری از کتابهای درسی هنوز به دانشآموزان نرسیده، مقامهای حکومت کتابهای خاص جنگ ۱۲ روزه با اسرائیل را به سرعت میان دانشآموزان توزیع کردهاند.
بررسیها نشان میدهد وزارت آموزش و پرورش در کتابهایی با عنوان «از ایرانمان دفاع میکنیم»، برای هر مقطع اصلی تحصیلی محتوای خاصی را برای دانشآموزان تهیه و توزیع کرده است.
هرچند جمهوری اسلامی در جریان نبرد با اسرائیل متحمل شکستهای گسترده اطلاعاتی و نظامی شد و شمار قابل توجهی از فرماندهان ارشدش را از دست داد اما میکوشد با ارائه روایتی متفاوت از این رخداد، خود را «پیروز» میدان نبرد معرفی کند.
ویدیوی رسیده به ایراناینترنشنال نشان میدهد که یک شهروند از انتشار کتابی درباره جنگ ۱۲ روزه برای دانشآموزان دبیرستانی در سال جاری انتقاد میکند.
این شهروند میگوید در حالی که مشکلات اساسی مانند آلودگی هوا، کیفیت خدمات عمومی و کمبود زیرساختهای آموزشی همچنان حل نشده، اولویت آموزش و پرورش چاپ کتابی درباره این جنگ و گرفتن امتحان از دانشآموزان درباره آن بوده است.
به گفته او، فرزندش در حالی این کتاب را دریافت کرده که بسیاری از کتابهای اصلی سال تحصیلی هنوز بهدست دانشآموزان نرسیده و مدارس ناچارند از جزوههای غیررسمی استفاده کنند.
این شهروند میافزاید محتوای کتاب، شامل «روایتهایی از پیروزی در جنگ»، برای بسیاری از دانشآموزان باورپذیر نیست، زیرا بهگفته او کودکان هنوز از تجربه شنیدن صدای موشکها و حملات آن روزها دچار اضطراباند.
بر اساس روایتهای دریافتی، برخی خانوادهها نیز گفتهاند نمیخواهند «فضای جنگ» دوباره برای کودکانشان یادآوری شود.
در توصیف محتوای کتاب آمده است که در آن، کاریکاتورهایی از دونالد ترامپ و بنیامین نتانیاهو، رییسجمهوری آمریکا و نخستوزیر اسرائیل، چاپ شده و در بخشهایی به دانشآموزان توصیه شده: «از جنگ نترسید چون رهبر جمهوری اسلامی پشت شماست.»
شماری از مخاطبان ایراناینترنشنال گفتهاند فرزندانشان هنگام مطالعه کتاب مورد نظر دچار عصبانیت شدهاند و یکی از آنها حتی «کتابش را پاره کرده»، زیرا به گفته خانواده، این محتوا برای کودک یادآور روزهای حمله و اضطراب است.
والدین دانشآموز دیگری تاکید کردند که فرزندشان «نمیداند چگونه باید آنچه را در کتاب آمده توضیح دهد یا به خاطر بسپارد»، چون آن را «در تضاد با تجربه شخصیاش از جنگ» میبیند.
این اعتراضها در حالی مطرح است که طی ماههای گذشته انتقادهای گستردهای از تاخیر در توزیع کتابهای درسی و مشکلات ساختاری آموزش و پرورش شده است.
پیامهای رسیده به ایراناینترنشنال حاکی است که بسیاری از خانوادهها هنوز نتوانستهاند کتابهای اصلی را برای سال تحصیلی جدید فرزندان خود تهیه کنند.
منتقدان میگویند اولویت دادن به انتشار سریع کتابی با مضمون سیاسی، در مقایسه با نیازهای آموزشی پایه، نشاندهنده جهتگیری تبلیغاتی در محتوای مدارس است.
پیشتر علیرضا کاظمی، وزیر آموزش و پرورش، از تدوین سه کتاب درسی درباره جنگ ۱۲ روزه برای دورههای تحصیلی خبر داد و گفت: «این منابع با هدف تبیین واقعیات مقاومت و آشنایی دانشآموزان با عدالت و ایستادگی تهیه شدهاند.»
او افزود: «باید تمام ابعاد جنگ ۱۲ روزه را برای دانشآموزان روایت کنیم.»
تبلیغ روایت پیروزی
از جمله محورهای اصلی که در این کتابهای مخصوص جنگ به دانشآموزان ارائه شده، برجستهسازی نقش علی خامنهای، رهبر جمهوری اسلامی، در جنگ، تاکید بر ضرورت مدیریت مصرف کالا از سوی مردم، تبلیغ روایت پیروزی جمهوری اسلامی و همچنین درخواست از شهروندان برای پیگیری نکردن اخبار از رسانههای مستقل و منتقد حکومت است.
این کتابها خامنهای را بهعنوان «عامل اتحاد قومیتهای مختلف» معرفی کرده است.
بخشهای خاصی از این کتابها برای القای روشهای مطالعه و دنبال کردن رسانهها تهیه شده و در آن، به گزارشها و رسانههای مستقل بهدلیل انتشار مطالب درباره ابعاد مختلف ضعفهای اقتصادی در ایران یا تاثیرات تحریمها حمله شده است.
در این کتابها همچنین چهرههای فرهنگی، رسانهای و هنری که در جنگ ۱۲ روزه از جمهوری اسلامی حمایت کردند، معرفی شدهاند که از جمله این افراد، خوانندگان و مداحان هستند.
این کتابهای توزیعشده در مدارس که با مشارکت نویسندگان و افراد وابسته به نهادهای دولتی و حکومتی تهیه شدهاند، در بخشهای مختلف، دانشآموزان را وادار به فعالیتهای عملی میکنند. از جمله، در بخشی از کتاب برای مقطع متوسطه، از دانشآموزان خواسته میشود قطعات موسیقی و مداحی که در جنگ ۱۲ روزه ساخته شده را تماشا کنند و خود ویدیوکلیپی در حمایت از جمهوری اسلامی بسازند.
این کتابها همچنین بهصورت مستقیم و غیرمستقیم فعالیتهای ضداسرائیلی را به دانشآموزان آموزش میدهند و به آن ترغیب میکنند.
در کتاب مخصوص مقطع متوسطه، از دانشآموزان خواسته شده فیلمنامهای کوتاه درباره حمله سایبری به کامپیوترهای پایگاههای نیروهای هوایی اسرائیل تهیه کنند.
این کتابها همچنین از دانشآموزان خواسته در کلاس درس بهصورت گروهی درباره ضرورت غنیسازی اورانیوم در داخل ایران بحث کنند.
عادیسازی فعالیتهای اتمی و ترغیب دانشآموزان به نوشتن درباره آن نیز بخشی از محتوای این کتابهاست.
در بخشی از کتاب از دانشآموزان مقطع متوسطه خواسته شده مستندی را درباره برنامه اتمی حکومت ببینند و احساس خود را درباره اینکه مراکز اتمی در نزدیکی شهر یا روستای آنهاست، بنویسند.
مقامهای حکومتی و دستاندرکاران برنامه اتمی جمهوری اسلامی که در جنگ ۱۲ روزه کشته شدند نیز در این کتابها معرفی شدهاند.
این کتابها همچنین روایت مقامهای حکومت از «پیروزی در جنگ» را تبلیغ میکنند. بهعنوان مثال، سخنان تکرار شده مقامهای نظامی جمهوری اسلامی که آمریکا و اسرائیل از جمهوری اسلامی تقاضای آتشبس کردند، مورد اشاره قرار گرفته است.
تضاد با تعهدات بینالمللی ایران
بر اساس کنوانسیون حقوق کودک، هر فرد زیر ۱۸ سال «کودک» محسوب میشود و آموزش یا بهکارگیری او در فعالیتهای نظامی ممنوع است.
جمهوری اسلامی نیز با پیوستن به این پیماننامه در سال ۱۳۷۳ تعهد داده از هرگونه «نظامیسازی کودکان» خودداری کند.
با این حال، محتوای کتابهای تبلیغاتی توزیعشده در مدارس درباره جنگ با اسرائیل که دانشآموزان را به فعالیتهای عملی در حمایت از برنامههای موشکی و هستهای، تولید محتوای ضداسرائیلی و حتی الگوبرداری از ساختارهای نظامی ترغیب میکند، نشان میدهد دولت در مسیر نادیدهگرفتن همین تعهد حرکت کرده است.
به گفته کارشناسان حقوق کودک و فعالان مدنی، این سیاست در امتداد رویهای گستردهتر از جمله کار کودکان، ازدواج و اعدام نوجوانان، آموزش استفاده از سلاح در مدارس، اعزام به میدان تیر و اردوهای شبهنظامی «راهیان نور» است.
به باور این کارشناسان، چنین اقداماتی علاوه بر نقض حقوق بینالملل، خطر «عادیسازی حضور کودکان در ساختارهای امنیتی» را در پی دارد و میتواند پیامدهای سنگین روانی و اجتماعی برای نوجوان کشور داشته باشد.