رویترز گزارش داد تخفیفهای نفت ایران برای چین به بیشترین سطح در بیش از یک سال گذشته رسیده است. همزمان با تشدید تحریمهای آمریکا، بریتانیا و اتحادیه اروپا علیه روسیه و ایران، خریداران مستقل چینی که با کمبود سهمیه واردات نفت خام روبهرو هستند، خرید خود را کاهش دادهاند.
در هفتههای اخیر ایالات متحده، بریتانیا و اتحادیه اروپا مجموعهای از محدودیتهای تجاری تازه علیه شرکتهای بزرگ تولیدکننده نفت روسیه و دیگر بازیگران این صنعت وضع کردهاند تا ولادیمیر پوتین، رییسجمهوری روسیه، را برای پایان دادن به جنگ اوکراین تحت فشار قرار دهند.
این تحریمها باعث شده برخی از خریداران چینی و هندی — دو مشتری اصلی نفت روسیه — خریدهای خود را متوقف کنند، که نتیجه آن افت شدید قیمت نفت روسیه و افزایش حجم محمولههای فروشنرفته روسی در بازاری بوده که پیشتر از نفت ایران اشباع شده بود.
رویترز پیش از این نیز در ۲۶ شهریور امسال بهنقل از شش منبع تجاری گزارش داده بود که جمهوری اسلامی نفت ایران را با تخفیف بیشتری به پالایشگاههای کوچک چینی میفروشد.
براساس آن گزارش، سطح ذخایر نفت ایران در چین به رکوردی تازه رسیده و همزمان محدودیت سهمیههای وارداتی در پایان سال افزایش یافته و به همیندلیل جمهوری اسلامی نفت ایران را با تخفیفهایی بیشتر از گذشته به حراج گذاشته است.
اختلال در حملونقل و افزایش نگرانیها
اقدامات جدید در ادامه تحریمهای پیشین واشینگتن علیه شرکتهایی است که به گفته آمریکا در تجارت نفت ایران نقش دارند. چهار پالایشگاه چینی و چند بندر و کشتی مرتبط از جمله شرکتهایی هستند که تحریم شدهاند.
به گفته معاملهگران، مجموع این تحریمها فرآیند حملونقل را مختل کرده و ترس از نقض تحریمها را میان خریداران افزایش داده است.
یکی از معاملهگران مستقر در چین به رویترز گفت: «عرضه بیش از حد است و بازار هیچ جهت مشخصی ندارد.»
منابع تجاری بهدلیل نداشتن مجوز رسمی برای گفتوگو با رسانهها نخواستند نامشان فاش شود.
بر اساس دادههای بازار، نفت سبک ایران برای تحویل در ماه دسامبر اکنون با تخفیفی بیش از ۸ دلار در هر بشکه نسبت به شاخص بینالمللی برنت عرضه میشود؛ این رقم در سپتامبر حدود ۶ دلار و در مارس حدود ۳ دلار بود. در مقابل، پیشنهادهای خرید تا حدود ۱۰ دلار زیر قیمت برنت کاهش یافته است، زیرا خریداران برای جبران ریسکهای تحریمی و احتمال بروز مشکلات در تخلیه محمولهها در بنادر چین، خواستار قیمتهای پایینتر هستند.
بر اساس دادههای شرکت کپلر، صادرات نفت ایران که حدود ۱۴ درصد از کل واردات نفت چین را تشکیل میدهد، در سپتامبر به ۱.۲ میلیون بشکه در روز کاهش یافته که کمترین میزان از ماه مه و پایینتر از میانگین ۱.۳۸ میلیون بشکه در روز در سال جاری محسوب میشود.
دولت چین واردات نفت خام از سوی پالایشگاههای مستقل را از طریق یک نظام سهمیهبندی سختگیرانه کنترل میکند. به گفته منابع بازار، پالایشگاهها تا پایان سپتامبر سهمیههای امسال خود را تقریباً تمام کردهاند و اکنون منتظرند که پکن در ماه آینده سهمیههای جدیدی برای آنها در نظر بگیرد؛ اقدامی که در سالهای گذشته معمولاً در ماه نوامبر انجام شده است.
سپاه و ستاد کل نیروهای مسلح جمهوری اسلامی فروشنده نفت ایران
یک منبع آگاه ۱۴ مهرماه به ایراناینترنشنال گفت سپاه پاسداران و ستاد کل نیروهای مسلح از طریق شبکههای تجاری خود در چین از جمله دلالان نفتی، در حال مذاکره برای دریافت تسلیحات چینی همچون موشک، پهپاد و سامانههای پدافند هوایی هستند.
به گفته این منبع، اصلیترین طرف چینی سپاه پاسداران، شرکت «هاوکان انرژی گروپ» است که بابت معاملات نفتی با شرکتهای طرف سپاه، در چند سال گذشته نزدیک به یک میلیارد دلار به ایران بدهکار شده است.
هاوکان انرژی یک شرکت چینی مستقر در پکن است که وزارت خزانهداری آمریکا در می ۲۰۲۲ بهدلیل خرید «میلیونها بشکه» نفت منتسب به نیروی قدس سپاه پاسداران و نقش در تسهیل انتقال وجوهش، آن را تحریم کرد.
به گفته منبع ایراناینترنشنال، شهریور ۱۴۰۴، یک هیات بلندپایه از سپاه به چین سفر کرد و با مدیران هاوکان درباره تسویه باقیمانده بدهی مذاکره کرد.
در گزارشهای رسمی، هیچ اشارهای به سفر هیات سپاه پاسداران به چین نشده است اما در همان زمان یک هیات بلندپایه دولتی ایران به ریاست مسعود پزشکیان به چین سفر کرد.
به گفته پزشکیان، در این سفر «توافقهای خوبی» با طرف چینی حاصل شد.
منبع ایراناینترنشنال تصریح کرد یکی از این توافقات، معاملهای بود که بر اساس آن هاوکان بخشی از بدهی نفتی خود را از طریق انتقال مستقیم تسلیحات به سپاه پاسداران پرداخت میکند.
مشخص نیست این توافق اجرایی شده است یا نه اما این نخستین بار است که گزارشی درباره پرداخت بهای نفت ایران با تجهیزات نظامی چینی منتشر میشود.
شرکت هاوکان به درخواست ایراناینترنشنال برای اظهار نظر در این باره پاسخی نداد.