مایکل اورِن، نویسنده و سفیر پیشین اسرائیل در واشینگتن، در گفتوگو با ایراناینترنشنال هشدار داد که هرچند جمهوری اسلامی اکنون منزوی و تحت فشار است، اما احتمال دارد «ضدحملههای قاطع» این حکومت در جنگ ۱۲ روزه او را «برای ورود به یک نبرد مرگبار دیگر» جسورتر کرده باشد.
او در مصاحبه با پادکست انگلیسی ایراناینترنشنال افزود: «خاورمیانه در یک نقطه عطف تاریخی قرار دارد. جمهوری اسلامی اکنون احساس میکند به حاشیه رانده شده و درست در چنین لحظاتی است که حکومتها خطرناکتر از همیشه میشوند.»
به باور اورن احتمال دارد که حاکمیت ایران اکنون تصور کند که چیز چندانی برای از دست دادن ندارد، پس میتواند خصومتها را از سر بگیرد.
یادگیری در میدان آتش
به گفته اورن، تهران معتقد نیست در جنگ اخیر شکست خورده است و همین تصور، دستکم گرفتن هزینههای آغاز دوباره جنگ را برایش آسانتر کرده است. او یادآوری کرد: «در روزهای پایانی جنگ ۱۲ روزه ، کارایی سامانههای رهگیری [در اسرائیل] کاهش یافته بود. موشکهای شهاب دیگر فقط یک اتاق را ویران نمیکردند، بلکه یک محله را نابود میکردند. نمیدانم اسرائیل چند شب دیگر میتوانست دوام بیاورد.»
از نظر او، توانایی جمهوری اسلامی در انطباق سریع با سازوکار دفاع موشکی اسرائیل، یکی از دلایلی بود که تلآویو را به پذیرش زودهنگام آتشبس واداشت.
اورن تاکید کرد: «آنها یاد گرفته بودند چگونه از سپر دفاعی ما عبور کنند و خسارتهای سنگینی به بار آورند.»
بازترسیم نقشه خاورمیانه
این دیپلمات پیشین بر این باور است که پیامدهای جنگ اخیر، خاورمیانه را دستخوش تغییراتی کرده است که شاید حتی از تحولات پس از جنگ ششروزه در سال ۱۹۶۷ هم عمیقتر باشد.او گفت: «امروز منطقه به گونهای دگرگون شده که هیچ شباهتی به گذشته ندارد. حتی کشورهایی که در جریان جنگ، آشکارا از اسرائیل انتقاد میکردند، اکنون در خفا با آن وارد گفتوگو شدهاند؛ چراکه نگرانی مشترکی به نام جمهوری اسلامی دارند.» اورن تاکید کرد: «صلح در خاورمیانه تنها از مسیر قدرت حاصل میشود؛ قدرت نرم بهتنهایی هرگز کارگر نبوده است.»
پرونده هستهای و شکافهای تازه در گسل
اظهارات اورن در حالی مطرح میشود که تنشها درباره برنامه هستهای جمهوری اسلامی دوباره بالا گرفته است. تهران با پشتیبانی روسیه و چین، تلاشهای اروپا برای بازگرداندن تحریمها را «غیرقانونی» میداند و استدلال میکند که قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت منقضی شده است.
در همین حال، جیدی ونس، معاون رییسجمهوری آمریکا، در سفر به اورشلیم تاکید کرد واشینگتن همچنان مسیر دیپلماسی را دنبال میکند تا مانع دستیابی جمهوری اسلامی به سلاح هستهای شود: «رییسجمهوری ترامپ واقعا خواهان شکوفایی ایران است، اما این کشور هرگز نمیتواند سلاح هستهای داشته باشد.»
بر اساس گزارش آژانس بینالمللی انرژی اتمی، جمهوری اسلامی حدود ۴۰۰ کیلوگرم اورانیوم با غنای ۶۰ درصد در اختیار دارد؛ میزانی که در صورت غنیسازی بیشتر، برای ساخت حدود ۱۰ بمب کافی است.
هرچند آژانس تاکید میکند شواهدی از قصد جمهوری اسلامی برای ساخت سلاح وجود ندارد، اما رافائل گروسی هشدار داده است که «اگر دیپلماسی شکست بخورد، بازگشت به گزینه نظامی منتفی نیست.»
در داخل ایران، خطبههای نماز جمعه اخیر لحنی تند و سرسختانه داشتند. روحانیون ارشد نظام، آمریکا را محکوم کردند و از آنچه «ایستادگی کشور» نامیدند، تمجید کردند.
احمد خاتمی وعده داد «شاخ این گاو وحشی را میشکنیم»، و محمد سعیدی در قم از علی خامنهای، رهبر جمهوری اسلامی، بابت «درهم شکستن غرور رییسجمهوری آمریکا» قدردانی کرد.
آیندهای نامعلوم
هرچند گمانهزنیها از احتمال حمله دوباره اسرائیل حکایت دارد، اورن تاکید کرد که رهبران اسرائیل بهخوبی از هزینههای چنین اقدامی آگاهند.
او گفت: «ایران منزوی است و ممکن است احساس کند چیزی برای از دست دادن ندارد جز آغاز دور دوم درگیری. اما در اسرائیل کمتر کسی تمایل دارد بار دیگر تا مرز فاجعه پیش برود.»
با این حال، او با اندکی خوشبینی محتاطانه افزود: «اگر ورقها درست بازی شوند، ممکن است تا دو سال دیگر خاورمیانه بهکلی چهرهای دیگر پیدا کند.»