سفر پنجروزه دونالد ترامپ، رییسجمهوری آمریکا، به آسیا، او را به سه کشور مالزی، ژاپن و کره جنوبی میبرد. این سفر با حضور دستکم ۱۰ رهبر جهان و در چارچوب دو نشست مهم منطقهای انجام میشود: اجلاس آسهآن در کوالالامپور و نشست همکاری اقتصادی آسیا-اقیانوسیه (اپک) در کره جنوبی.
این سفر نخستین حضور ترامپ در این قاره طی دوره دوم ریاستجمهوریاش است؛ دورهای که به گفته مقامهای آمریکایی، او میخواهد خود را همزمان بهعنوان «معاملهگر اقتصادی» و «میانجی صلح» معرفی کند.
جنوب شرقی آسیا؛ بازاری بزرگ، اعتمادی شکننده
ترامپ مسیر خود را از مالزی آغاز میکند. او امیدوار است درباره توافق تجاری جدید به گفتوگو بنشیند و از میانجیگری در صلح تایلند و کامبوج بهرهبرداری سیاسی کند؛ توافقی که واشنگتن مدعی است توانسته در آن به آتشبس میان دو کشور کمک کند.
در حاشیه اجلاس آسهآن، ترامپ با رهبران کشورهای جنوب شرقی آسیا دیدار میکند؛ منطقهای که به گفته تحلیلگران، برای مهار نفوذ چین سپر ژئوپلیتیک واشینگتن و برای شرکتهای آمریکایی قطب جدید زنجیرههای تامین است.
اما فضای استقبال در این کشورها سرد است. بسیاری از دولتها هنوز از تعرفههای ۱۹ تا ۲۰ درصدی که ترامپ بدون تمایز علیه آنها اعمال کرد، آسیب اقتصادی دیدهاند.
یک دیپلمات ارشد آسیایی به رسانههای منطقه گفت: «همه چیز ممکن است در یک توییت تغییر کند.»
ژاپن؛ نخستین آزمون نخستوزیر زن
ایستگاه دوم، ژاپن است؛ متحد دیرینهای که اکنون سانائه تاکائیشی، نخستین نخستوزیر زن، را بر سر کار دارد.
او باید در مقابل فشارهای رییسجمهوری آمریکا که همچنان خواهان امتیازهای بیشتر اقتصادی است، موضعی متعادل اتخاذ کند.
ژاپن تابستان امسال برای جلوگیری از تشدید تعرفهها، متعهد شد ۵۵۰ میلیارد دلار به اقتصاد آمریکا تزریق کند.
اختلاف اصلی اکنون چگونگی تخصیص این مبلغ است: سرمایهگذاری مستقیم؟ وام؟ تضمین اعتباری؟
تاکائیشی برای اطمینانبخشی به آمریکا گفته است بودجه دفاعی ژاپن تا بهار آینده به دو درصد تولید ناخالص داخلی خواهد رسید؛ اقدامی که عملا تسریع برنامه دفاعی ژاپن در برابر افزایش قدرت نظامی چین است.
کرهجنوبی؛ میان امنیت و اقتصاد
در گیونگجو، کره جنوبی میزبان اجلاس اپک خواهد بود؛ بزرگترین رویداد بینالمللی این کشور در دوره ریاستجمهوری لی جه میونگ.
هدف اصلی کرهجنوبی، مانند ژاپن، کاستن از پیامدهای جنگ تعرفهای با واشینگتن است.
سئول برای دوری از خطر تعرفههای سنگینتر پذیرفت ۳۵۰ میلیارد دلار در آمریکا سرمایهگذاری کند، اما تعرفههای ۲۵ درصدی بر خودروهای کرهای همچنان باقی مانده و صنایع این کشور را در برابر ژاپن و اروپا در موضع ضعف قرار داده است.
در حالی که اتحاد نظامی آمریکا و کره جنوبی ستون ثابت امنیت شرق آسیا است، اقتصاد صادراتمحور کره به بازار چین وابستگی جدی دارد.
روزنامههای سئول این سفر را «آزمون دشوار دیپلماسی موازنهگر» رییسجمهور لی توصیف کردهاند.
تقابل ترامپ و شی؛ میدان اصلی رقابت
اوج این سفر روز پنجشنبه در دیدار ترامپ با شی جینپینگ، رییسجمهوری چین، رقم خواهد خورد؛ گفتوگویی که به باور بسیاری میتواند سرنوشت اقتصاد جهان را تعیین کند: ادامه تنش یا گامی بهسوی توافق.
چین دست بالا را در منابع معدنی حیاتی مانند عناصر خاکی کمیاب دارد؛ موادی که تقریبا برای تمامی فناوریهای مدرن ضروری هستند.
در سوی دیگر، ترامپ نیز ابزارهایی چون تهدید به تعرفههای ۱۰۰ درصدی و محدودیتهای فناوریهای پیشرفته را در دست دارد.
آمریکا زیر ذرهبین
آسیاییها به استقبال ترامپ نمیروند، بلکه انتظار میکشند ببینند آیا این بار سیاست آمریکا قابل پیشبینیتر خواهد بود یا نه.
عقبنشینی از تعهدات توسعهای، فشارهای تعرفهای و حمایت بیقید و شرط واشینگتن از عملیات اسرائیل در غزه، همه موجب بیاعتمادی شده است.
مالزی که میزبان روز اول سفر است، برای جلوگیری از خشم افکار عمومی مجبور شده توضیح دهد دعوت از ترامپ ابتکار آسهآن بوده و به معنای گرمشدن روابط دوجانبه نیست.
جمعبندی: سفری برای نمایش پیروزی؟
ترامپ میخواهد نشان دهد همچنان بازیگر تعیینکننده در آسیا است؛ میانجی صلح تایلند و کامبوج و موتور توافقهای تجاری. اما پرسشهای مهمی درباره دوام این دستاوردها باقی است:
- آیا پس از گرفتن عکس یادگاری، واشینگتن پشت این توافقها میماند؟
- آیا کشورهای آسیایی همچنان حاضرند روی آمریکا بهعنوان تکیهگاه حساب کنند؟
- و مهمتر از همه: آیا این سفر کاهش تنش به همراه دارد یا آغاز دور جدیدی از جنگ تجاری؟
توازن آسیا میان دو ابرقدرت شکننده است. پنج روز آینده نشان خواهد داد ترامپ میتواند به این معادله ثبات اضافه کند — یا بیثباتی.