تصاویر ماهوارهای تحلیل شده بهوسیله خبرگزاری آسوشیتدپرس نشان میدهد ایران بازسازی سایتهای تولید موشک خود را که در جریان جنگ ۱۲ روزه هدف قرار گرفتند، آغاز کرده است. با این حال کارشناسان میگویند مؤلفهای کلیدی هنوز غایب است: میکسرهای بزرگ برای تولید سوخت جامد موشکها.
آسوشیتدپرس چهارشنبه دوم مهر در گزارش خود تاکید کرد بازسازی توان موشکی برای جمهوری اسلامی حیاتی است، زیرا تهران احتمال میدهد در آینده نزدیک دور تازهای از جنگ با اسرائیل رخ دهد.
بر اساس این گزارش، موشکها یکی از معدود ابزارهای بازدارندگی ایران پس از تخریب گسترده سامانههای پدافندی در جنگ اخیر هستند. سامانههایی که مقامات ایران تاکید کردهاند هرگز موضوع مذاکره با غرب نخواهند بود.
کارشناسان موشکی میگویند دستیابی به میکسرهای تولید سوخت جامد هدف اصلی تهران است؛ بهویژه با توجه به احتمال بازگرداندن تحریمهای سازمان ملل در پایان ماه جاری که توسعه برنامه موشکی را نیز شامل میشود.
قرار است مسعود پزشکیان، رییس دولت جمهوری اسلامی، چهارشنبه در مجمع عمومی سازمان ملل سخنرانی کند. او احتمالا به برنامه هستهای جمهوری اسلامی خواهد پرداخت و حفظ توان موشکی حکومت ایران را «ضرورتی برای بازدارندگی» خواهد خواند.
سایتهای تخریب شده و اهمیت میکسرها
میکسرهای موسوم به «سیارهای» تیغههایی دارند که به دور یک محور مرکزی میچرخند و برای ترکیب یکنواخت سوخت جامد ضروریاند. ایران در گذشته برخی قطعات و مواد مرتبط با سوخت موشک را از چین خریداری کرده و کارشناسان میگویند که ممکن است دوباره به این مسیر روی بیاورد.
آسوشیتدپرس نوشت تصاویر ماهوارهای ماه جاری نشان میدهد در دو سایت پارچین و شاهرود، ساختوساز در حال انجام است.
به گفته سم لِیر، پژوهشگر مرکز جیمز مارتین، ساختمانهای مخصوص ترکیب سوخت در حال تعمیر هستند.
حملات اسرائیل به این منطقه، ظاهرا با هدف تخریب همین ساختمانها و تجهیزات صورت گرفت.
ایران پایگاههای تولید موشک سوخت جامد در پارچین، خُجیر و شاهرود دارد که حتی پیش از جنگ اخیر (در اکتبر ۲۰۲۴) هدف حملات اسرائیل قرار گرفتند.
سرعت بازسازی این تاسیسات نشاندهنده جایگاه محوری برنامه موشکی برای تهران است؛ در حالی که سایتهای هستهای آسیبدیده شاهد چنین فعالیتی نبودهاند.
پیامدهای جنگ و ظرفیت تولید
به گزارش اندیشکده یهودی امنیت ملی آمریکا، ایران در جنگ ۱۲ روزه، ۵۷۴ موشک بالستیک به سمت اسرائیل شلیک کرد و پیشتر در تبادل آتشهای محدود، ۳۳۰ موشک دیگر پرتاب کرده بود.
ارتش اسرائیل پیش از این ظرفیت زرادخانه ایران را حدود دو هزار و ۵۰۰ موشک برآورد کرده بود که به این ترتیب بیش از یکسوم این ذخایر مصرف شده است.
کارل پارکین، پژوهشگر مرکز جیمز مارتین، به آسوشیتدپرس گفت که حکومت ایران پیش از جنگ در مسیر تولید بیش از ۲۰۰ موشک سوخت جامد در ماه قرار داشت. ظرفیتی که باعث شد تاسیسات ساخت موشک، هدف اصلی حملات باشند: «اسرائیل تولید مخلوط سوخت را گلوگاه اصلی برنامه میدانست. اگر ایران بر این محدودیت غلبه کند، میتواند دوباره به تولید انبوه بازگردد.»
عزیز نصیرزاده، وزیر دفاع جمهوری اسلامی، بیش از یک ماه پیش اعلام کرد: «جنگ ۱۲ روزه با اسرائیل برخی اولویتهای ما را تغییر داده است. اکنون تمرکز بر تولید تجهیزاتی با دقت و توان عملیاتی بالاتر است.»
نقش چین و معادلات منطقهای
جمهوری اسلامی ممکن است برای تهیه میکسر و سوخت موشک به چین متکی شود. مواد شیمیایی مشابهی که احتمالا در انفجار بزرگ بندر رجایی در بندرعباس نقش داشتند. حادثهای که دستکم ۷۰ کشته بر جای گذاشت.
چند روز پس از آن، آمریکا شرکتهای چینی مرتبط با فروش مواد پیشران به ایران را تحریم کرد.
گزارشها حاکی است سپاه پاسداران پیشتر یک میکسر سیارهای به تاسیسات زیرزمینی ساخت موشک در مصیاف سوریه منتقل کرده است.
ارتش اسرائیل پیش از این تصاویری منتشر کرد که شباهت دستگاه موجود در این مرکز به محصولات شرکتهای چینی را نشان میداد.
پزشکیان اوایل شهریور ماه همراه مقامهای نظامی در رژه «روز پیروزی» چین شرکت کرد. با این حال دولت ایران گزارشی درباره محتوای گفتوگوها با شی جینپینگ ارائه نکرد و رسانههای دولتی چین هم به درخواست احتمالی تهران برای کمک اشارهای نکردند.
وزارت خارجه چین در واکنش به پرسشها اعلام کرد که پکن «مایل است از نفوذ خود برای کمک به صلح و ثبات خاورمیانه استفاده کند» و از حمایت از «حاکمیت و امنیت ایران» سخن گفت.
آینده برنامه موشکی جمهوری اسلامی
کارشناسان میگویند پکن میتواند علاوه بر سوخت، سیستمهای هدایت و ریزپردازندههای لازم را نیز برای موشکهای ایران فراهم کند.
یک کارشناس از اندیشکده هادسون معتقد است که اگر حکومت ایران از روابط خود با چین برای تقویت توان نظامی استفاده کند، «جنگ ۱۲ روزه تنها یک وقفه کوتاه خواهد بود نه شکستی تعیینکننده».
به گفته لِیر نیز اگر تهران تولید را به سطح پیش از جنگ بازگرداند، «حجم بالای موشکهای ساخته شده» کار اسرائیل را برای «نابود کردن یا رهگیری» دشوارتر خواهد کرد.
این پژوهشگر مرکز جیمز مارتین گفت: «ایران به وضوح سرمایهگذاری بزرگی روی برنامه موشکی خود کرده و بعید است هرگز حاضر به مذاکره برای کنار گذاشتن آن شود.»