روزنامه والاستریت ژورنال در گزارشی تحلیلی نوشت که جنگ ۱۲ روزه اخیر میان ایران، آمریکا و اسرائیل، بسیاری از تصورات دیرینه درباره واکنش جمهوری اسلامی در برابر حملات خارجی را دگرگون کرده است.
برای سالها، مقامهای هر دو حزب در واشینگتن معتقد بودند هرگونه حمله نظامی به ایران، باعث اتحاد داخلی، افزایش مشروعیت حکومت و احیای همبستگی مردم با رهبران مذهبی خواهد شد. اما آنچه پس از حملات گسترده تابستان امسال رخ داد، برخلاف این تصور بود.
این روزنامه یادآوری میکند که از دهه ۱۹۸۰ میلادی به بعد، در پی بمبگذاریهای مرگبار علیه نیروهای آمریکایی در بیروت و عملیاتهای حزبالله به دستور تهران، کارشناسان آمریکایی هرگونه برخورد مستقیم با ایران را جرقه جنگی بیپایان میدانستند.
حتی زمانی که محبوبیت جمهوری اسلامی در دهههای ۱۹۹۰ و ۲۰۰۰ سقوط کرده بود، باز هم باور غالب این بود که تهدید خارجی مردم را به دفاع از حکومت سوق خواهد داد.
اما در جریان جنگ اخیر، اسرائیل موفق شد حدود ۳۰ فرمانده ارشد سپاه پاسداران، چند دانشمند هستهای و در مجموع بیش از ۴۰۰ مقام بلندپایه ایرانی را در داخل خاک ایران هدف قرار دهد. این افراد نه در میدان نبرد، بلکه در خانهها و دفاتر خود کشته شدند.
نفوذ امنیتی و توان عملیاتی اسرائیل، حتی دونالد ترامپ، رئیسجمهوری آمریکا را تحت تاثیر قرار داد و به گفته منابع آگاه، همین موفقیتها او را به پیوستن به عملیات علیه [حکومت] ایران ترغیب کرد.
با وجود تلفات گسترده، واکنش داخلی حکومت ایران بسیار متفاوت از گذشته بود. در حالیکه در سال ۲۰۲۰ پس از کشته شدن قاسم سلیمانی، حکومت توانست با برگزاری مراسم میلیونی، صحنهای از اتحاد عمومی را به نمایش بگذارد، این بار نه خامنهای توانست با سخنرانیهایش مردم را بسیج کند و نه مقامات حکومتی توانستند نمایش خیابانی گستردهای تدارک ببینند.
به نوشته والاستریت ژورنال، رهبر جمهوری اسلامی بیشتر جنگ را در پناهگاهها گذراند و سخنان کوتاه و بیرمق او حتی برای وفاداران هم الهامبخش نبود.
به جای بسیج عمومی، حکومت به سرکوب گسترده داخلی روی آورد. بر اساس این گزارش، در جریان همین هفتهها حدود ۲۰ هزار نفر به اتهام «همکاری با دشمن» بازداشت شدند و ۲۶۲ نفر نیز اعدام شدند.
والاستریت ژورنال تاکید میکند این موج سرکوب، بیش از آنکه اقدامی اطلاعاتی برای مقابله با جاسوسی باشد، تلاشی برای ایجاد رعب و ارعاب جامعهای است که حاضر نشد در برابر تهدید خارجی پشت حکومت بایستد.
این روزنامه مینویسد رهبران جمهوری اسلامی دریافتهاند که نه تنها مردم ایران تمایلی به دفاع از نظام در شرایط حمله خارجی ندارند، بلکه حتی توان تبلیغاتی حکومت برای تبدیل کشتهشدگان به «شهیدان الهامبخش» نیز از دست رفته است.
نصب چند تصویر و انتشار بیانیههای سوگوارانه در تهران جایگزین مراسمهای پرشور گذشته شد؛ رویدادی که نشاندهنده تضعیف چشمگیر توان بسیج اجتماعی نظام [حاکم بر ایران] است.
والاستریت ژورنال در ادامه گزارش خود میافزاید، ترکیب «غیرقابل پیشبینی بودن ترامپ» و «رویکرد تهاجمی نتانیاهو» بیش از هر زمان دیگری رهبران حکومت ایران را دچار نگرانی کرده است.
در حالی که سپاه و مقامات امنیتی هنوز از شوک عملیات اسرائیل خارج نشدهاند، حکومت تلاش دارد با باز کردن کانالهای دیپلماتیک، بهویژه از طریق علی لاریجانی در شورای عالی امنیت ملی، فضای تازهای برای تنفس ایجاد کند.
لاریجانی گفته است مسیر مذاکره با آمریکا «هنوز بسته نشده» و مقامات ایران نیز دوباره گفتوگو با رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بینالمللی انرژی اتمی را آغاز کردهاند.
این روزنامه در پایان نتیجه میگیرد که جمهوری اسلامی هرچند تضعیف شده و مشروعیت داخلی آن بیش از هر زمان دیگری زیر سؤال رفته است، اما رهبرانش همچنان سرسخت و معتقدند در حال انجام «کار خدا» هستند.
به نوشته والاستریت ژورنال، جمهوری اسلامی امروز دچار ترس، بیاعتمادی و سردرگمی است، اما همچنان بازیگری است که میتواند برای منطقه خطرناک باقی بماند.