رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بینالمللی انرژی اتمی، در نشست شورای حکام آژانس هشدار داد وقت زیادی برای همکاری هستهای با تهران باقی نمانده است و در عین حال اظهار امیدواری کرد با از سرگیری بازرسیها از سایتهای اتمی جمهوری اسلامی، امکان حملات نظامی به ایران هم از بین برود.
نشست فصلی شورای حکام آژانس بینالمللی انرژی اتمی صبح دوشنبه ۱۷ شهریور برای بررسی موضوعاتی از جمله برنامه هستهای جمهوری اسلامی و انطباق آن با معاهده عدم اشاعه هستهای در وین برگزار شد. این نشست با حضور نمایندگان ۳۵ کشور عضو شورا قرار است تا جمعه ۲۱ شهریور ادامه داشته باشد.
گروسی در جلسه مطبوعاتی خود در این نشست در پاسخ به ایراناینترنشنال درباره وضعیت سایت اصفهان پیش و پس از بمباران آمریکا گفت نمیتوان در این زمینه حدس و گمانهزنی داشت و باید به این سایتها دسترسی وجود داشته باشد.
او با تاکید بر ضرورت بازگشت بازرسیها از تاسیسات ایران به حالت عادی، به وضعیت ذخایر غنیشده جمهوری اسلامی پس از بمبارانها در جنگ ۱۲ روزه اشاره کرد و گفت صحبت درباره جزییات این اقدام سخت است و با مذاکرات روی کاغذ تفاوت دارد.
گروسی همچنین گفت درباره سایتهایی که احتمالا پیش از حملات اسرائیل در آنها غنیسازی انجام میگرفته است، اطلاعاتی ندارد.
فرصت زیادی برای همکاری هستهای با تهران باقی نمانده است
گروسی در نشست افتتاحیه شورای حکام گفت بررسی برنامه هستهای جمهوری اسلامی همچنان در کانون تلاشهای آژانس قرار دارد و یادآور شد پس از حملات اسرائیل و آمریکا به ایران در جنگ ۱۲ روزه، این موضوع بهطور مفصل هم در شورای حکام و هم در شورای امنیت سازمان ملل مطرح شده است.
او تاکید کرد آژانس بهطور مستمر با تهران در ارتباط بوده تا نگرانیهای موجود برطرف و همکاری ضروری میان دو طرف احیا شود.
مدیرکل آژانس افزود در هفتههای اخیر مذاکرات فنی در تهران و وین برای تعیین گامهای عملی راستیآزمایی پیشرفت داشته و امید میرود طی روزهای آینده به جمعبندی برسد.
او با بیان اینکه «هنوز زمان باقی است اما نه زیاد»، ابراز امیدواری کرد توافقهای فنی بتواند زمینهساز پیشرفت در دیگر رایزنیهای دیپلماتیک شود.
یک روز پیش از آغاز این نشست، گروسی در مصاحبهای گفت پس از جنگ ۱۲ روزه، اجازه ورود بازرسان آژانس به سایتهای اصلی فردو، نطنز و اصفهان از سوی مقامات جمهوری اسلامی داده نشده است.
به گفته او، عدم دسترسی بازرسان آژانس به ۴۰۰ کیلوگرم اورانیوم ۶۰ درصد غنی شده ایران، این حق را به جامعه جهانی میدهد که نگران باشد.
همزمان با افتتاحیه نشست شورای حکام، اسماعیل بقائی، سخنگوی وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی، گفت آژانس بینالمللی انرژی اتمی به این درک رسیده که شیوه و نحوه اجرای تعهدات پادمانی ایران نمیتواند مانند دوره قبل از حمله نظامی آمریکا و اسرائیل باشد.
او دوشنبه ۱۷ شهریور افزود تهران هنوز با آژانس بینالمللی انرژی اتمی به جمعبندی نرسیده اما روند گفتوگوها «مثبت بوده» است.
گروسی نیز گفت مذاکرات با تهران درباره برنامه هستهای «در مسیر درستی قرار دارد» اما نمیتوان هفتهها و ماهها را صرف گفتوگوهای بیپایان کرد.
لارنس نورمن، خبرنگار روزنامه والاستریت ژورنال، ۱۵ شهریور به نقل از منابع آگاه گزارش داد مذاکرات میان نمایندگان جمهوری اسلامی و آژانس بینالمللی انرژی اتمی در وین تنها پیشرفتی «بسیار جزئی» داشته است.
تاکید بر تعهد الزامآور انپیتی
گروسی در بخش دیگری از سخنرانی خود در مراسم افتتاحیه نشست شورای حکام به تصویب قانون تعلیق همکاری با آژانس در مجلس شورای اسلامی و تایید آن از سوی مسعود پزشکیان اشاره کرد و گفت: «قوانین ملی تعهداتی در داخل ایجاد میکنند اما برای آژانس الزامآور نیستند.»
به گفته گروسی، موافقتنامه جامع پادمان انپیتی همچنان معتبر است و تنها سند الزامآور درباره حقوق و تعهدات دو طرف محسوب میشود.
همزمان با این سخنرانی، بقائی گفت تهران عضو انپیتی و «متعهد به موافقتنامه پادمان» است و افزود موضوع خروج از این سند، صرفا در سطحی محدود در مجلس مطرح شده و تاکنون هیچ تصمیم قطعیای در این زمینه اتخاذ نشده است.
به گفته سخنگوی وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی، تصمیمگیری در این خصوص در نهایت «بر عهده نظام» خواهد بود.
مدیرکل آژانس نیز در کنفرانس خبری پس از افتتاحیه نشست شورای حکام به اظهار نظر مقامهای حکومت اشاره کرد و گفت موضع رسمی جمهوری اسلامی خارج نشدن از انپیتی است.
در روزهای گذشته تعدادی از نمایندگان مجلس اظهارات ضدونقیضی درباره بررسی طرح سهفوریتی خروج ایران از پیمان منع گسترش سلاحهای هستهای (انپیتی) در مقابله با فعالسازی مکانیسم ماشه مطرح کردهاند.
ضرورت بازگشت بازرسان آژانس به ایران
گروسی در بخشی از نشست خبری خود به نگرانی تهران از استفاده اسرائیل و آمریکا از اطلاعات آژانس درباره ذخایر غنیشده و وضعیت سایتهای جمهوری اسلامی اشاره کرد و گفت آژانس هیچ اطلاعاتی را در اختیار کشوری دیگر قرار نمیدهد.
مدیرکل آژانس گفت این نهاد نه به استفاده از زور، بلکه به دیپلماسی اعتقاد دارد و افزود: «در صورت از سر گرفته شدن بازرسیها از سایتهای اتمی ایران، امید به از بین رفتن امکان حملات نظامی وجود دارد.»
همزمان با این تحولات، حسینعلی حاجیدلیگانی، نماینده مجلس شورای اسلامی، گفت که عباس عراقچی، وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی، قرار است ۱۸ شهریور به مصر برود و محل نگهداری اورانیوم غنیشده ایران را به مقامهای آژانس بینالمللی انرژی اتمی اطلاع دهد.