اوری الیابایف، کارشناس هوش مصنوعی، در کنفرانسی در اسرائیل گفت که این کشور در جنگ ۱۲ روزه علاوه بر هدف قرار دادن دستاندرکاران برنامه هستهای جمهوری اسلامی، شروع به هدف قرار دادن متخصصان هوش مصنوعی کرد.
الیابایف که مشاور سازمانها، شرکتها و دولتهاست، در نشست هوش مصنوعی کالکالیست در اسرائیل گفت هوش مصنوعی به یک دارایی راهبردی تبدیل شده و موازنههای قدرت جهانی را دگرگون کرده است.
او افزود: «این نشان میدهد که هوش مصنوعی چقدر به موضوعی مرکزی بدل شده است.»
الیابایف گفت که در جنگ اخیر میان اسرائیل و جمهوری اسلامی، علاوه بر دستاندرکاران برنامه هستهای در ایران، دانشمندان هوش مصنوعی نیز هدف حمله اسرائیل قرار گرفتند
مسعود پزشکیان، رییس دولت چهاردهم، اوایل شهریور در مصاحبه تلویزیونی با صداوسیما گفت اسرائیل در جنگ ۱۲ روزه تصور میکرد جمهوری اسلامی سقوط میکند و با تکیه بر «هوش مصنوعی» پیشبینی کرده بود مردم در روز سوم به خیابانها بیایند.
جمهوری اسلامی در سالهای اخیر و همزمان با قدرت گرفتن ابزارهای هوش مصنوعی در جهان، همزمان رویکرد تشویقی و سلبی نسبت به این فنآوری نوین داشته است.
پیشرفت جمهوری اسلامی در هوش مصنوعی: بزرگنمایی یا واقعیت؟
آیا ادعای این کارشناس اسرائیلی درباره دستیابی جمهوری اسلامی به پیشرفتهایی در حوزه هوش مصنوعی بزرگنمایی است یا بر واقعیت استوار است؟
فرزین ندیمی، پژوهشگر ارشد امور دفاعی و امنیتی در موسسه واشینگتن، در گفتوگو با ایراناینترنشنال توضیح داد که دانشگاههای ایران طی سالهای اخیر در رشتههای کامپیوتر و برنامهنویسی دانشجویان نخبهای تربیت کردهاند.
او گفت: «هرچند ایران سابقه طولانی در عرصه هوش مصنوعی ندارد، اما به نظر میرسد جوانان نخبه ایرانی در دانشگاههای معتبر کشور پیشرفتهایی در این زمینه داشتهاند.»
به گفته ندیمی، جمهوری اسلامی نیز همچون بسیاری از دولتها علاقهمند است از ظرفیتهای هوش مصنوعی در صنایع دفاعی، نظامی و امنیتی بهره ببرد و این احتمال وجود دارد که برخی پروژههای پژوهشی دانشگاهی با حمایت مالی نهادهای دولتی، نظامی یا امنیتی انجام شده باشند.
او یادآور شد: «اغلب دانشمندان کشتهشده در جنگ ۱۲ روزه از متخصصان هستهای بودند، اما دستکم یکی از قربانیان، دکتر مجید تجنجاری، جوان ۳۵ ساله و نخبهای بود که در حوزه هوش مصنوعی فعالیت میکرد، آکادمی آیولِرن را در این زمینه تاسیس کرده و به تدریس هوش مصنوعی مشغول بود.»
به گزارش رسانههای داخلی ایران، مجید تجنجاری بر اثر حملات بامداد ۲۳ خرداد جان باخت.
در اطلاعیه رسمی موسسه آیولِرن که در شبکههای اجتماعی منتشر شد، آمده است که موج شدید ناشی از انفجار ساختمانی روبهروی خانه او در محله مرزداران تهران که محل سکونت یکی از دانشمندان هستهای بود، موجب جراحات سنگین و خونریزی شدید در ناحیه کبد او شد و سرانجام شدت آسیبها به ایست قلبی او در بیمارستان انجامید.
اگرچه این بیانیه هرگونه همکاری تجنجاری با نهادهای نظامی را رد میکند، ندیمی معتقد است همچنان نمیتوان احتمال همکاری او با بخشهای دفاعی و امنیتی جمهوری اسلامی را بهکل منتفی دانست؛ احتمالی که میتواند توضیح دهد چرا او به یکی از اهداف حملات اسرائیل بدل شد.
ندیمی همچنین توضیح داد که بنا بر شنیدهها، دانشگاههای نظامی ایران، از جمله دانشگاه امام حسین و مالک اشتر، و حتی برخی دانشگاههای غیرنظامی مانند شریف و بهشتی که همکاریهای نزدیکی با صنایع دفاعی دارند، در حال توسعه هوش مصنوعی برای بهبود هدایت و دقت تسلیحات هستند.
او افزود: این فعالیتها به حوزه تسلیحاتی محدود نمیشود و پروژههایی در زمینه رمزگشایی و نفوذ به شبکههای مخابراتی و اطلاعاتی را هم در بر میگیرد.
به گفته او، در این مسیر بهرهگیری از محاسبات کوانتومی میتواند فرآیند شکستن رمزهای پیچیده و دسترسی به دادههای حفاظتشده را با سرعتی بسیار بیشتر از روشهای متعارف ممکن سازد.
هوش مصنوعی بخشی از دکترین ملی کشورهاست
الیابایف گفت اسرائیل در برخی موارد در رقابت جهانی هوش مصنوعی از دیگر کشورها عقب مانده است و با اشاره به فرصت بزرگ برای تغییر، افزود: «همه کشورها در حال پیشروی هستند و ما باید در صف مقدم باشیم. پژوهشگران، شرکتها و موقعیت مناسبی داریم اما نباید دست روی دست بگذاریم.»
این کارشناس با اشاره به رویکرد قدرتهای بزرگ جهانی نسبت به هوش مصنوعی گفت که جهان پس از عرضه موفق چت جیپیتی، شاهد ظهور مدلهای غربی مانند میدجورنی، نمونه چینی دیپسیک و همچنین تلاش امارات متحده عربی برای راهاندازی یک مدل زبانی بومی بود.
به گفته او، این آغاز یک رقابت ژئوپلیتیک تازه بود: «تا پیش از آن رقابت بر سر ارتباطات، فضا و ماهواره بود اما ناگهان هوش مصنوعی به بخشی راهبردی از دکترین ملی کشورها تبدیل شد.»
الیابایف به فعالیت ایران در این زمینه نیز اشاره کرد و گفت جمهوری اسلامی در حال «توسعه سلاحهای جدید مبتنی بر هوش مصنوعی» است و قطعات رایانهای را از بازار سیاه برای ساخت ابررایانهها قاچاق میکند.
مرداد سال گذشته علیرضا تنگسیری، فرمانده نیروی دریایی سپاه پاسداران، گفته بود در تازهترین تجهیزات موشکی و پهپادی سپاه، از هوش مصنوعی استفاده شده است.
تنگسیری همچنین تاکید کرده بود سپاه پاسداران در فرآیند «افزایش دقت و نقطهزنی» تجهیزات موشکی و راداری و پهپادی، از دانش هوش مصنوعی بهره گرفته است.
روزنامه والاستریت ژورنال بهمن سال گذشته به نقل از مقامهای آمریکایی و پژوهشهای امنیتی جدید گزارش داد هکرهای وابسته به جمهوری اسلامی از فنآوری هوش مصنوعی برای تشدید حملات سایبری خود علیه اهدافی در آمریکا و سایر کشورها استفاده میکنند.
پیش از آن و در خرداد ۱۴۰۳، اوپن اِیآی هشدار داد حسابهای کاربری وابسته به جمهوری اسلامی از فنآوری هوش مصنوعی این شرکت برای ترویج پروپاگاندای مرتبط با حکومت ایران استفاده میکنند.
آمریکا اردیبهشت ۱۴۰۳ اعلام کرد با هدف جلوگیری از دسترسی کشورهای ایران، چین، روسیه و کره شمالی به مدلهای پیشرفته هوش مصنوعی ساخت ایالات متحده، به دنبال اعمال محدودیتهایی در این حوزه است.