حسن روحانی که در روزهای اخیر بارها بر ضرورت مذاکره با غرب تاکید کرده، بار دیگر خواستار از سرگیری مذاکره هستهای جمهوری اسلامی به ویژه با کشورهای اروپایی شد. او گفت اگر در دوره دوم ریاستجمهوریاش برجام احیا میشد، جنگ ۱۲ روزه با اسرائیل رخ نمیداد و مکانیسم ماشه نیز فعال نمیشد.
رییس دولت جمهوری اسلامی در دولتهای یازدهم و دوازدهم، در سخنانی در جمع مشاورانش که متن کامل آن پنجشنبه ۱۳ شهريور منتشر شد، گفت: «تا جایی که میتوانیم ما نباید بگذاریم این قطعنامهها برگردند.»
فرانسه، بریتانیا و آلمان ششم شهریور در نامهای به شورای امنیت، از تصمیم خود برای آغاز فرآیند فعالسازی مکانیسم ماشه و بازگشت تحریمهای سازمان ملل علیه تهران خبر دادند.
در پی این اقدام، مقامهای جمهوری اسلامی مواضعی دوگانه اتخاذ کردهاند؛ از یک سو احتمال خروج از پیمان منع گسترش سلاحهای هستهای (انپیتی) را مطرح کرده و از سوی دیگر از آمادگی تهران برای تداوم مسیر دیپلماتیک خبر دادهاند.
روحانی تاکید کرد: «هنوز هم فرصت هست که با سه کشور اروپایی یا با ۱+۴ مذاکره کنیم تا موضوع اسنپبک از دستور کار شورای امنیت خارج شود و پس بگیرند. این به نفع آنها، به نفع ما و به نفع انپیتی خواهد بود.»
او افزود: «اگر در سال ۱۴۰۰ یک عده مانع نمیشدند و ما در دوره جو بایدن به برجام برمیگشتیم، امروز نه تنها چیزی به نام مکانیسم ماشه نداشتیم بلکه در این مدت حدود ۵۰۰ میلیارد هم ضرر نمیکردیم.»
ناکامی مذاکرات در اواخر دوران روحانی
در اواخر دوره دوم ریاستجمهوری روحانی که با پیروزی بایدن در انتخابات ریاستجمهوری آمریکا همزمان شد، مذاکراتی برای احیای برجام صورت گرفت که ناکام ماند.
مقامات دولت وقت آمریکا اعلام کردند ابتدا جمهوری اسلامی باید به تعهدات خود بازگردد.
در یک مورد، ند پرایس، سخنگوی وقت وزارت خارجه آمریکا در واکنش به گزارش منتشر شده در مورد اقدام تهران در آغاز غنیسازی اورانیوم با سومین آبشار سانتریفیوژهای پیشرفته آیآر-۲-ام گفت که صبر ایالات متحده در برخورد با چالش هستهای ایران نامحدود نیست.
روحانی پیشتر از مذاکرهکنندگان ارشد برنامه هستهای جمهوری اسلامی بود و توافق برجام در دوران ریاستجمهوری او به امضا رسید.
تاکید او بر مذاکره با آمریکا در حالی صورت میگیرد که بر اساس اطلاعات رسیده به ایراناینترنشنال، مجید تختروانچی، معاون وزیر امور خارجه، پیش از این در جلسهای خصوصی به مدیران رسانههای چاپی و آنلاین گفته است کاخ سفید پیامهای تهران را برای از سرگیری مذاکرات، نادیده میگیرد.
علی خامنهای، رهبر جمهوری اسلامی، دوم شهریور با انتقاد از مدافعان مذاکره مستقیم با ایالات متحده تاکید کرد «باطن قضیه دشمنی آمریکا» با مسائلی چون مذاکره مستقیم «حل نشدنی» است.
رییسجمهوری پیشین جمهوری اسلامی در سخنرانی اخیر خود تاکید کرد در صورت بازگشت به توافق هستهای، هم منافع برجام به دست میآمد، هم توافق تثبیت میشد و هم «بهانهای برای جنگ ۱۲ روزه» وجود نداشت.
او «تندروها» را متهم کرد که با «توهمات» خود در سال ۱۴۰۰ «مانع منافع ملی شدند» و مشکلاتی ایجاد کردند. مسائلی که به گفته روحانی، دولت بعدی نیز از نیمه همان سال نتوانست آنها را حل کند.
اشاره روحانی به مخالفت اروپا با حمایت جمهوری اسلامی از روسیه
روحانی با اشاره به شرایط کنونی هشدار داد: «اروپا نباید بهخاطر مسئله اوکراین از ما انتقام بگیرد. این کار درستی نیست.»
این اظهارات او در شرایطی است که کشورهای اروپایی بارها از جمهوری اسلامی خواستهاند از حمایت روسیه در تهاجم به اوکراین دست بکشد.
تهران با ارسال تجهیزات نظامی به ویژه پهپادهای شاهد به روسیه، در تشدید جنگ اوکراین نقش داشته است.
روحانی همچنین تاکید کرد بهترین راهحل، بازگشت به میز مذاکره است: «امروز هم آمادگی هست و هنوز فرصت باقی است که با سه کشور اروپایی یا با ۱+۴ مذاکره کنیم تا موضوع اسنپبک از دستور کار شورای امنیت خارج شود.»