خبرگزاری رویترز به نقل از چهار دیپلمات غربی گزارش داد که بریتانیا، فرانسه و آلمان احتمالا از روز پنجشنبه روند فعالسازی مکانیسم ماشه را آغاز میکنند اما امیدوارند تهران ظرف ۳۰ روز تعهداتی درخصوص برنامه هستهای خود ارائه دهد که آنها را قانع کند که اقدام عملی را تعویق اندازند.
در این گزارش آمده سه کشور اروپایی روز سهشنبه با نمایندگان جمهوری اسلامی دیدار کردند تا دیپلماسی هستهای را پیش از آنکه مهلت فعالسازی مکانیسم ماشه در اواسط اکتبر منقضی شود، احیا کنند.
سه دیپلمات اروپایی و یک دیپلمات غربی به رویترز گفتند گفتوگوهای سهشنبه با ایران تعهدات کافی و ملموسی به همراه نداشت، هرچند هنوز امکان ادامه دیپلماسی در هفتههای آینده وجود دارد.
غرب، جمهوری اسلامی را متهم میکند که توافق هستهای ۲۰۱۵ با قدرتهای جهانی، موسوم به برجام، را نقض کرده است؛ توافقی که با هدف جلوگیری از دستیابی تهران به سلاح هستهای منعقد شد.
کشورهای غربی میگویند پیشرفت برنامه هستهای ایران فراتر از نیازهای غیرنظامی است، اما تهران این اتهام را رد میکند. روند فعال کردن مکانیسم ماشه در سازمان ملل ۳۰ روز به طول میانجامد و اگر این اقدام انجام گیرد تحریمهای گسترده سازمان ملل در حوزههای مالی، بانکی، انرژی و دفاعی ایران دوباره برقرار میشود.
یک دیپلمات غربی که نخواست نامش فاش شود، گفت: «مذاکرات واقعی زمانی آغاز خواهد شد که نامه به شورای امنیت ارسال شود.»
سخنگوی وزارت امور خارجه آلمان اعلام کرد فعال کردن روند ماشه همچنان یکی از گزینههای سه کشور اروپایی است.
تهران هشدار داده است در صورت بازگرداندن تحریمها «پاسخ سختی» خواهد داد.
بازگشت بازرسان هستهای
رسانههای دولتی ایران چهارشنبه پنجم شهریور گزارش دادند بازرسان آژانس بینالمللی انرژی اتمی برای نخستینبار پس از تعلیق همکاریهای تهران در پی حملات آمریکا و اسرائیل به تاسیسات هستهای ایران در جریان جنگ ۱۲ روزه، وارد ایران شدهاند.
رافائل گروسی، مدیرکل آژانس، سهشنبه چهارم شهریور گفت که نخستین تیم بازرسان به ایران رفته، اما هنوز توافقی درباره دامنه فعالیت آنها یا دسترسیشان به تاسیسات هستهای حاصل نشده است.
شماری از نمایندگان مجلس شورای اسلامی ورود بازرسان آژانس بینالمللی انرژی اتمی به ایران را محکوم و تهدیسد کردند که علیه دولت مسعود پزشکیان اعلام جرم خواهند کرد.
عباس عراقچی وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی گفت که ورود بازرسان آژانس به ایران، با تصمیم شورای عالی امنیت ملی انجام شده است.
او گفت حضور این بازرسان در ایران، «صرفا برای نظارت بر تعویض سوخت نیروگاه بوشهر» صورت گرفته است.
عراقچی تاکید کرد: «هیچ توافق جدیدی بین ایران و آژانس هنوز نهایی نشده است.»
موضوع حضور نمایندگان آژانس در ایران، در جلسه علنی چهارشنبه پنجم شهریور مجلس شورای اسلامی حاشیهساز شد و درگیری لفظی محمدتقی نقدعلی، نماینده خمینیشهر با محمدباقر قالیباف، رییس مجلس شورای اسلامی را در پی داشت.
نقدعلی گفت مصوبه مجلس برای حضور بازرسان آژانس انرژی اتمی در کشور باید رعایت شود و کسی که خلاف آن عمل کند «مجرم» است.
قالیباف تذکر او را «خارج از دستور و برخلاف آییننامه داخلی» خواند و گفت قانون الزام دولت به تعلیق همکاری با آژانس رعایت شده است.
سه کشور اروپایی یشنهاد کردهاند در صورت ازسرگیری کامل بازرسیهای سازمان ملل و آغاز گفتوگو با آمریکا، اجرای روند ماشه تا شش ماه به تعویق بیفتد. این بازرسیها قرار است همچنین درباره ذخایر بزرگ اورانیوم غنیشده ایران که از زمان حملات اسرائیل و آمریکا اطلاعی از آن در دست نیست، شفافسازی کند.
طبق گزارش آژانس، ایران تا پیش از حملات ۲۳ خرداد اسرائیل، اورانیوم را تا خلوص ۶۰ درصد غنی کرده و به میزان کافی برای ساخت شش سلاح هستهای (در صورت پالایش بیشتر تا حدود ۹۰ درصد) ذخیره داشته است. هرچند ساخت واقعی یک سلاح زمانبر است و آژانس تاکید کرده نمیتواند صلحآمیز بودن کامل برنامه هستهای ایران را تضمین کند، اما شواهد معتبری از وجود پروژه تسلیحاتی هماهنگ در جمهوری اسلامی ندارد.
ایران و آمریکا پیش از جنگ ۱۲ روزه پنج دور مذاکره برگزار کرده بودند. یکی از دیپلماتها به رویترز گفت جمهوری اسلامی در نشست سهشنبه با سه کشور اروپایی نشانههایی از آمادگی برای ازسرگیری گفتوگو با واشینگتن نشان داد.
یک منبع ایرانی نیز، با تکرار سخنان عباس عراقچی گفت تهران تنها در صورتی به مذاکرات بازمیگردد که «آمریکا تضمین دهد در طول گفتوگوها هیچ حمله نظامی صورت نگیرد.»