نیروهای شهرداری تهران ساختمان «خانه اندیشمندان علوم انسانی» در تهران را تخلیه و این نهاد فرهنگی را تعطیل کردند.
روزنامه شرق دوشنبه ۱۳ مرداد گزارش داد نیروهای اجرایی شهرداری با تعویض قفلها، محل را در اختیار گرفتند.
این اقدام در شرایطی صورت گرفت که مهدی چمران، رییس شورای شهر تهران، پیش از این در صحن شورا اعلام کرده بود تصمیم نهایی در مورد خانه اندیشمندان «باید با نظر شورا و نه صرفا اراده شهرداری» باشد.
این خانه در مرکز تهران در سالهای اخیر محل برگزاری نشستهای فرهنگی با حضور استادان علوم انسانی بود.
خانه اندیشمندان در بیانیهای اعلام کرد تا اطلاع ثانوی تمامی برنامههایش لغو شده است.
تعطیلی خانه اندیشمندان علوم انسانی واکنشهایی برانگیخته و برخی آن را «حملهای سازمانیافته به استقلال اندیشه و یکی از نمادهای اندیشهورزی در ایران» دانستهاند.
یک جدال چندین ساله
این اولین بار نیست که این خانه مورد تصرف نیروهای شهرداری قرار میگیرد.
تیر ۱۴۰۲، خانه اندیشمندان در بیانیهای تاکید کرد که این موسسه فرهنگی از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی مجوز رسمی دارد و بنابراین، هویت آن به عنوان یک شخصیت «حقوقی»، از «مکان و محل استقرار» آن یعنی ساختمان ورشو با مالکیت شهرداری تهران باید تفکیک شود.
این بیانیه چهار روز پس از تصرف خانه اندیشمندان به دست نیروهای شهرداری تهران، به شرح وقایعی پرداخت که ۱۳ تیر همان سال رخ داد و «در کمال تعجب و ناباوری، ماموران شهرداری تهران با بهرهگیری از عوامل انضباط شهری، غافلگیرانه اقدام به تصرف غیرقانونی خانه اندیشمندان علوم انسانی کردند».
خانه اندیشمندان علوم انسانی از جمله مراکز علمی، فرهنگی و تولید فکر است که در سال ۱۳۹۰ با هدف همفکری و همراهی اندیشمندان در حوزههای مختلف تاسیس شد.
این مرکز مشتمل بر کارگروههای فعال در حوزههای علوم سیاسی، روانشناسی و علوم تربیتی، تاریخ و باستانشناسی، الهیات و معارف اسلامی، فلسفه و منطق، جغرافیا، تربیت بدنی، مدیریت، علوم اجتماعی، اقتصاد، ادبیات و حقوق است.
این مرکز تاکنون برای بیش از ۲۰۰ شخصیت علمی و فرهنگی کشور آیین نکوداشت و بزرگداشت برگزار کرده است.
مخالفت خامنهای با علوم انسانی
علی خامنهای، رهبر جمهوری اسلامی، سالهاست علوم انسانی را از مهمترین تهدیدهای فکری علیه نظام خود میداند.
او بارها در سخنرانیهایش، محتوای این رشتهها در دانشگاههای ایران را «وارداتی»، «غربی» و «ضددینی» توصیف کرده و خواستار «اسلامیسازی علوم انسانی» و پالایش آن از نظریههای غربی شده است.
خامنهای بهویژه پس از اعتراضات دانشجویی کوی دانشگاه در تیر ۱۳۷۸، با لحنی تندتر علیه علوم انسانی موضع گرفت و با استفاده از تئوری توطئه، این رشتهها را ابزاری برای «تحمیل سلطه فرهنگی غرب» معرفی کرد.
او معتقد است نظریههای غربی در حوزههایی مانند اقتصاد، روانشناسی، جامعهشناسی و فلسفه، بدون نقد پذیرفته شدهاند و باید به جای آنها «مبانی بومی و دینی» جایگزین شود.
خامنهای بارها با حمله به دانشگاهها، از لزوم تربیت نظریهپردازان همسو با نظام سخن گفته و تاکید کرده است که اساتید علوم انسانی باید مبلغ ایدئولوژی ولایت فقیه باشند.
در سخنانی در دهه ۱۳۸۰، او هشدار داده بود نظریههای غربی نباید مانند «وحی منزل» تلقی شوند و نظام آموزشی باید در برابر این «تحمیل» مقاومت کند.
در این شرایط، تصرف و تعطیلی خانه اندیشمندان را نمیتوان صرفا یک مناقشه اداری میان شهرداری و یک نهاد فرهنگی دانست. در بستر سیاستهای بلندمدت جمهوری اسلامی علیه علوم انسانی و تلاش برای کنترل گفتمان فکری در کشور، این رخداد را میتوان ادامه همان پروژهای دید که هدفش مهار فضاهای مستقل فکری و تضعیف بنیانهای نقد قدرت در ایران است.