منابع دیپلماتیک غربی به ایراناینترنشنال اعلام کردند که مقامات جمهوری اسلامی در جریان نشستی در استانبول با نمایندگان آلمان، فرانسه و بریتانیا تهدید کردند که در صورت فعال شدن مکانیسم ماشه، تهران نیز از معاهده منع اشاعه تسلیحات هستهای (انپیتی) خارج خواهد شد.
یکی از دیپلماتهای حاضر در نشست استانبول به ایران اینترنشنال گفت که مجید تختروانچی، معاون وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی، تاکید کرده که خروج از انپیتی به معنای حرکت بهسوی ساخت سلاح هستهای نیست، اما واکنشی سیاسی به بازگشت تحریمهای بینالمللی خواهد بود.
همزمان، یک منبع آگاه در دولت مسعود پزشکیان نیز به ایراناینترنشنال گفت که جمعبندی مقامات جمهوری اسلامی آن است که فعالسازی مکانیسم ماشه و بازگشت تحریمهای سازمان ملل متحد قطعی است.
این منبع آگاه افزود که تهران باید برای خروج رسمی از انپیتی آمادگی کامل داشته باشد.
آمادگی اروپا برای فعالسازی مکانیسم ماشه
بریتانیا، فرانسه و آلمان، سه کشور اروپایی عضو توافق اتمی برجام، اعلام کردهاند در صورتی که حکومت ایران به تعهدات مشخصی در زمینه برنامه هستهای خود عمل نکند، آمادهاند مکانیسم ماشه برای بازگشت خودکار تحریمها را فعال کنند.
با این حال، آنها مسیر دیپلماسی را هنوز بسته نمیدانند و در صورت همکاری تهران، احتمال تمدید موقت این ضربالاجل را نیز مطرح کردهاند.
پیشتر ابراهیم رضایی، سخنگوی کمیسیون امنیت ملی مجلس، از بررسی طرح خروج ایران از پیمان منع گسترش تسلیحات اتمی (انپیتی) در واکنش به احتمال فعال شدن مکانیزم ماشه خبر داده بود.
منوچهر متکی، نماینده تهران هم تاکید کرد مجلس «دست به ماشه» است و این طرح در صورت لزوم ظرف ۲۴ ساعت تصویب خواهد شد.
مکانیسم ماشه (Snapback Mechanism) سازوکاری است که در متن قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل گنجانده شد تا امکان بازگشت خودکار تحریمهای این سازمان علیه ایران را در صورت «عدم پایبندی اساسی» این کشور به تعهدات برجامی فراهم کند؛ بدون نیاز به رایگیری یا اجماع در شورای امنیت.
این مکانیسم که در سالهای اولیه پس از برجام صرفا بهعنوان تهدیدی نمادین باقی مانده بود، اکنون با افزایش تنشهای هستهای و منطقهای ایران، بار دیگر در سطح بینالمللی موضوعیت یافته است.
تهدید جمهوری اسلامی به خروج از انپیتی در شرایطی است که دونالد ترامپ، رییسجمهور آمریکا، اخیرا هشدار داده اگر جمهوری اسلامی برنامه هستهای خود را از سر بگیرد، واشینگتن آن را بهسرعت نابود خواهد کرد.
ترامپ دوشنبه ششم مرداد در جریان سفر خود به اسکاتلند گفت: «آنها [مقامات جمهوری اسلامی] نشانههای بسیار بد و بسیار زنندهای میفرستند. نباید این کار را بکنند.»