مسعود پزشکیان، رییس دولت چهاردهم، با حضور در وزارت خارجه جمهوری اسلامی، خواستار بازگشت ایرانیان خارج از کشور شد.
پزشکیان شنبه چهارم مرداد در جمع معاونان و مدیران این وزارتخانه گفت: «باید برای ایرانیان خارج از کشور چارچوبی تدوین کنیم که بهراحتی به کشورشان بیایند و نترسند و این نیازمند همکاری با قوه قضاییه و وزارت اطلاعات است. اینان هم سرمایههای این آب و خاک هستند.»
این اظهارات یک روز پس از آن مطرح میشوند که رضا صالحی امیری، وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی، در مصاحبهای با صدا و سیمای جمهوری اسلامی، به نیابت از پزشکیان از ایرانیان خارج از کشور دعوت کرد که به ایران برگردند.
او گفت: «این سرزمین متعلق به شماست و ما برای حضور ایرانیان فرش قرمز پهن میکنیم.»
این در حالی است که در سالهای گذشته برخی از این ایرانیان پس از بازگشت به کشور دستگیر، زندانی و محاکمه شدهاند.
نسرین روشن، شهروند دوتابعیتی ایرانی-بریتانیایی، آبان ۱۴۰۲ در حالی که قصد داشت به صورت قانونی از تهران به بریتانیا، کشور محل سکونتش، سفر کند، به دست نیروهای امنیتی در فرودگاه «امام خمینی» بازداشت شد.
روشن اردیبهشت ۱۴۰۴ پس از ۵۵۰ روز حبس، از زندان اوین آزاد شد.
در نمونهای دیگر، رضا ولیزاده، شهروند ایرانی-آمریکایی و خبرنگار سابق رادیو فردا که ۱۶ اسفند ۱۴۰۲ پس از ۱۴ سال به ایران بازگشته بود، بازداشت و به بند ۲۰۹ زندان اوین منتقل شد. دادگاه انقلاب آذر ۱۴۰۳ ولیزاده را به ۱۰ سال زندان محکوم کرد.
مجلس شورای اسلامی ۲۹ تیر با ۲۰۹ رای موافق، کلیات لایحه «حمایت از ایرانیان خارج از کشور» را تصویب کرد؛ لایحهای که هدف آن «تسهیل بازگشت« ایرانیان مهاجر و استفاده از «ظرفیتهای علمی، اقتصادی و فرهنگی» آنها عنوان شده است.
این لایحه در ۱۶ محور اصلی تدوین شده که از جمله آنها میتوان به تسهیل ورود و خروج، حمایتهای قضایی و کنسولی، اصلاح قوانین تابعیت مضاعف، ایجاد سامانههای ارتباطی، و فراهم کردن امکانات برای دانشجویان، نخبگان و سرمایهگذاران اشاره کرد.
پیشتر احمد فاطمی، نماینده بابل در مجلس، در واکنش به این لایحه گفت: «تا زمانی که مشکلات داخلی کشور از جمله فساد اداری، ضعف نظام بانکی و نبود شایستهسالاری حل نشود، این لایحه تاثیری در بازگشت ایرانیان نخواهد داشت.»
پزشکیان ۲۳ تیر نیز در پیامی به ایرانیان خارج از کشور گفته بود: «باید دست در دست هم بدهیم و برای سربلندی کشور تلاش کنیم.»
نتایج یک پژوهش در آذر ۱۴۰۳ با عنوان «مهاجرت ایرانیان: علل و انگیزهها» نشان میدهد که از میان بیش از ۱۲ هزار پاسخدهنده، حدود ۱۹ درصد اعلام کردهاند در خارج از کشور زندگی میکنند و تنها یکپنجم آنها تمایل به بازگشت دارند.
بر اساس این پژوهش، تنها ۱۶ درصد ایرانیها به فکر مهاجرت نیستند.