سازمان عفو بینالملل با انتشار گزارشی مفصل اعلام کرد که حملات هوایی عمدی ارتش اسرائیل به زندان اوین در تهران نقض جدی حقوق بینالملل بشردوستانه بوده و باید بهعنوان جنایت جنگی مورد تحقیقات کیفری قرار گیرد.
عفو بینالملل در بیانیهای که بامداد سهشنبه ۳۱ تیر بهوقت بریتانیا منتشر شد، گفت: «ویدیوهای راستیآزماییشده، تصاویر ماهوارهای و مصاحبه با شاهدان عینی، خانوادههای زندانیان و مدافعان حقوق بشر نشان میدهد که ارتش اسرائیل چند حمله هوایی به زندان اوین انجام داده که منجر به کشته و زخمی شدن دهها غیرنظامی و وارد آمدن خسارات و ویرانی گسترده در دستکم شش نقطه مختلف این مجموعه شده است.»
اسرائیل در جریان جنگ ۱۲ روزه، بین ساعت ۱۱ تا ۱۲ ظهر بهوقت تهران در روز دوم تیر، بخشهایی از زندان اوین را مورد حمله قرار داد.
سازمان عفو بین الملل در ادامه بیانیه خود گفت: «این حمله در ساعات اداری و زمانی رخداد که بسیاری از بخشهای زندان مملو از غیرنظامیان بود. چند ساعت پس از حمله، ارتش اسرائیل تایید کرد که زندان را هدف قرار داده و مقامات بلندپایه اسرائیلی در شبکههای اجتماعی از این اقدام ابراز رضایت کردند.»
به گفته مقامات جمهوری اسلامی، در این حمله دست کم ۸۰ غیرنظامی – شامل ۷۹ زن و مرد و یک پسر پنجساله – جان باختند.
عفو بینالملل در بیانیه خود افزود: «بر اساس حقوق بینالملل بشردوستانه، زندان و بازداشتگاه ، مکان غیرنظامی محسوب میشود و در این مورد هیچ شواهد معتبری وجود ندارد که زندان اوین را به هدف نظامی تبدیل کند.»
اریکا گوِوارا روساس، مدیر ارشد بخش پژوهش، سیاستگذاری و کمپین ها در سازمان عفو بینالملل، گفت: «بر اساس شواهد و دلایل ارتش اسرائیل بهطور آشکار و عمدی ساختمانهای غیرنظامی را هدف قرار داده است. هدفگیری تاسیسات غیرنظامی طبق حقوق بینالملل بشردوستانه اکیدا ممنوع است. انجام آگاهانه و عمدی چنین حملاتی مصداق جنایت جنگی است.»
در بیانیه عفو بینالملل همچنین آمده است: «این باور وجود دارد که در زمان حمله، حدود ۱۵۰۰ تا ۲۰۰۰ زندانی در زندان اوین نگهداری میشدند، از جمله مدافعان حقوق بشر، معترضان، مخالفان سیاسی، اعضای اقلیتهای دینی تحت آزار و شهروندان دو تابعیتی یا خارجی که اغلب بهعنوان اهرم فشار دیپلماتیک بازداشت شدهاند. در زمان حمله، صدها غیرنظامی دیگر نیز در محوطه زندان حضور داشتند. این حمله در ساعت ملاقات زندانیان صورت گرفت.»
اریکا گوِوارا روساس گفت: «نیروهای اسرائیلی باید میدانستند که هرگونه حمله هوایی به زندان اوین میتواند منجر به آسیب گسترده به غیرنظامیان شود. نهادهای دادستانی در سراسر جهان باید اطمینان حاصل کنند که همه افراد مسئول این حمله مرگبار به دست عدالت سپرده شوند، از جمله با استفاده از اصل صلاحیت قضایی جهانی. همچنین مقامات حکومت ایران باید صلاحیت دیوان کیفری بینالمللی را برای رسیدگی به تمام جنایات علیه اساسنامه رم که در قلمرو ایران یا از قلمرو آن انجام شده، به رسمیت بشناسند.»
در بیانیه سازمان عفو بینالملل تاکید شده است: «آزمایشگاه شواهد سازمان عفو بینالملل تصاویر ماهوارهای پیش و پس از حملات را تحلیل کرده و ۲۲ ویدیو و ۵۹ عکس را راستیآزمایی کرده است. این شواهد، تخریب و آسیب گسترده در شش نقطه از بخشهای جنوبی، مرکزی و شمالی مجموعه زندان اوین را نشان میدهند.»
عفو بینالملل همچنین بیانیههای صادره از سوی مقامات اسرائیلی و جمهوری اسلامی را بررسی کرده و با ۲۳ نفر در داخل و خارج از ایران مصاحبه انجام داده است؛ از جمله هفت تن از بستگان زندانیان، یک ساکن اطراف زندان که شاهد حمله بوده، دو منبع مطلع درباره دو نفر از کشتهشدگان، دو روزنامهنگار، و ۱۱ زندانی سابق شامل مخالفان سیاسی و مدافعان حقوق بشر که اطلاعاتی را از زندانیان، خانوادههایشان، کارکنان زندان و نیروهای امدادی دریافت کردهاند.
این سازمان در بیانیه خود اعلام کرد که همچنین به فایلهای صوتی چهار تماس تلفنی بین چهار زندانی و خانوادههایشان که تنها چند ساعت پس از حمله برقرار شده بود، دسترسی یافته است.
عفو بینالملل در بیانیه خود نوشت که در تاریخ ۱۲ تیر پرسشهایی درباره این حمله را برای وزیر دفاع اسرائیل ارسال کرد، اما تا زمان انتشار این گزارش، هیچ پاسخی دریافت نکرده است.