روزنامه «اسرائیل هیوم» با انتشار گزارشی تفصیلی درباره پشتپرده حمله هوایی گسترده اسرائیل به ایران در خرداد ۱۴۰۴، فاش کرد که این عملیات با عنوان رمز «مرد آهنین» (Iron Man)، نقطه عطفی در تاریخ نیروی هوایی اسرائیل بود و زمینه را برای حملهای بیسابقه به عمق خاک ایران فراهم کرد.
حملهای که طی آن فرماندهی نظامی جمهوری اسلامی هدف قرار گرفت، چندین تن از عوامل اصلی برنامه هستهای ترور شدند، تاسیسات هستهای آسیب جدی دیدند و برتری هوایی اسرائیل بر فراز ایران طی کمتر از ۳۶ ساعت تثبیت شد.
در بخشی از این گزارش آمده است که سه ماه پیش از آغاز جنگ، در یکی از شبهای اسفند ۱۴۰۳، دهها جنگنده اسرائیلی با عبور از آسمان سوریه به سمت عراق پیش رفتند؛ مسیری که مستقیماً به مرزهای ایران منتهی میشد. اما در آخرین لحظه، مسیر را تغییر دادند و بازگشتند.
این عملیات، که تنها یک تمرین کامل برای حمله نهایی بود، بهوضوح در رادارهای ایران ثبت شد. هدف از این مانور، شبیهسازی کامل فاصله و مسیر پرواز تا ایران بود؛ تمرینی که بهگفته یک مقام ارشد نظامی اسرائیل، آخرین تمرین کامل پیش از آغاز جنگ محسوب میشد.
طلوع شیران، مرد آهنین
در ۲۴ خرداد ۱۴۰۴، تنها سه ماه پس از آن مانور تمرینی، نیروی هوایی اسرائیل با اجرای عملیات «طلوع شیران» حملهای گسترده به اهدافی در عمق خاک ایران انجام داد. از ترور فرماندهان و متخصصان هستهای گرفته تا بمباران مراکز هستهای و انهدام سامانههای پدافندی. اما بنا بر اطلاعات افشاشده در اسرائیل هیوم، این عملیات تنها بخش کوچکی از نقشه گستردهتری به نام «مرد آهنین» بود.
این نقشه، که به دستور مستقیم هرتزی هالوی، رییس ستاد کل ارتش، و با همکاری تنگاتنگ تامر بار، فرمانده نیروی هوایی تدوین شده بود، شامل استقرار گسترده تسلیحات، تغییر مسیرهای پروازی، تامین سوخت میانراهی و آمادهسازی کامل نیروی هوایی برای یک کارزار در مسافتی بیش از دو هزار کیلومتر آن سوتر از خاک اسرائیل بود.
دگرگونی در دکترین نظامی اسرائیل
بهنوشته اسرائیل هیوم تا پیش از این، اقدامات اسرائیل علیه ایران معمولاً به عملیاتهای اطلاعاتی موساد یا حملات هوایی محدود خلاصه میشد. اما با روی کار آمدن هرتزی هالوی، رییس ستاد کل ارتش اسرائیل، نگاه ارتش از عملیات تکمرحلهای به راهبردی چندمرحلهای تغییر کرد؛ طرحی برای کسب برتری هوایی، انهدام پدافندهای ایران و حتی باز کردن مسیر حملات مستقیم به تهران.
با وجود مشکلات داخلی ناشی از بحران قضایی، و تهدیدهای ناشی از حزبالله و ناآرامیهای غزه، تمرکز ارتش از پاییز ۱۴۰۲ به محور ایران بازگشت.
بهنوشته اسرائیل هیوم حمله ۷ اکتبر به جنوب اسرائیل (عملیات طوفان الاقصی) عاملی کلیدی در فعالسازی مجدد این راهبرد بود. تحلیلگران ارتش به این نتیجه رسیدند که بدون مهار تهران، مقابله با گروههای نیابتی نیز بیفایده خواهد بود.
از دمشق تا تهران
اسرائیل در فروردین ۱۴۰۳ «محمدرضا زاهدی» (معروف به حسن مهدوی)، فرمانده ارشد سپاه در سوریه و لبنان را در دمشق ترور کرد. درحالیکه اسرائیل امیدوار بود این حمله واکنش ایران را در پی نداشته باشد، علی خامنهای آن را «نقض حاکمیت» خواند و پاسخ داد؛ حمله گسترده موشکی و پهپادی ایران به اسرائیل در ۲۵ فروردین، که در اسرائیل به «شب موشکی» معروف شد.
اگرچه پدافند اسرائیل با کمک متحدان غربی بیشتر حملات را دفع کرد، اما این حمله بیسابقه، زمینهساز پاسخ نظامی جدیدی از سوی اسرائیل شد.
بهنوشته اسرائیل هیوم، نیروی هوایی تنها یکی از سامانههای پیشرفته اس-۳۰۰ ایران را هدف قرار داد، اما همین حمله محدود، آزمایش بزرگی از توانایی اسرائیل برای ورود به حریم هوایی ایران بود.
با فروپاشی اسد، راه باز شد
به نوشته اسرائیل هیوم، زمانی که رژیم بشار اسد در اواخر آبان ۱۴۰۳ سقوط کرد، اسرائیل از فرصت استفاده کرد و سامانههای دفاعی سوریه را نابود کرد. این امر، مسیر مستقیم پرواز به ایران را هموار کرد.
جنگندههای اسرائیلی بدون نیاز به انحراف، مستقیماً به شرق پرواز کردند. همچنین هواپیماهای سوخترسان توانستند تا نزدیکی مرز ایران مستقر شوند و زمینه حملات مستمر را فراهم کنند.
راز «مرد آهنین»: هماهنگی بیسابقه، ضربه دقیق
بر اساس این گزارش، طرح «مرد آهنین» نهفقط شامل آموزش خلبانان، بلکه شامل ساختاردهی مجدد مقرهای عملیاتی، تخصیص نیرو به تیمهای تخصصی برای برتری هوایی، سوخترسانی، هدفگیری سامانههای موشکی و تمرین واقعی پروازهای دوربرد بود. در طول این مدت، نیروی هوایی همچنان درگیر عملیات روزمره در غزه، لبنان و یمن نیز بود.
در هفتههای پایانی، تمرکز کامل بر نابودی سامانههای پدافند ایران بود. اطلاعات بهدستآمده از موساد، اطلاعات ارتش و تیمی ویژه در بخش اطلاعات هوایی، به اسرائیل امکان داد تا دقیقاً محل ۸۴ سامانه پدافند ایران را شناسایی و آنها را در چند شب متوالی منهدم کند.
آسمان تهران در تیررس اسرائیل
پس از کسب برتری هوایی، اسرائیل برای اولینبار توانست با جنگندههای سرنشیندار، بهصورت مستقیم بر فراز تهران پرواز کند. این امر، بهنوشته اسرائیل هیوم، هم از نظر فیزیکی و هم روانی، شرایط را تغییر داد.
از آن پس، عملیات شکار سامانههای موشکی ایران آغاز شد. بهدلیل حذف تهدیدات پدافندی، جنگندهها میتوانستند در ارتفاع پایین پرواز کنند، بر روی اهداف چرخ بزنند و بمبهای سنگین و ارزانقیمت رها کنند.
در این میان، تیمهای زمینی موساد نیز در برخی مناطق پدافند را بهصورت فیزیکی منهدم کردند. در طول عملیات ۱۲ روزه، حتی یک جنگنده سرنگون نشد. منابع آگاه به اسرائیل هیوم گفتند: «خلبانان میدانستند اگر در ایران سقوط کنند، شانسی برای نجات ندارند. با این حال، هیچکدام سرنگون نشدند.»
نقطه اوج: حمله آمریکا به تاسیسات هستهای
در نهایت، و پس از هموار شدن مسیر از سوی اسرائیل، نیروی هوایی ایالات متحده با هدایت بمبافکنهای بی-۲، حملهای سنگین به تاسیسات هستهای فردو، نطنز و اصفهان انجام داد. پیش از آن، اسرائیل سامانههای پدافند آن مناطق را بهطور کامل منهدم کرده بود.
حتی پس از آتشبس رسمی، جمهوری اسلامی با پرتاب دو موشک بالستیک به اسرائیل، توافق را نقض کرد.
بهنوشته اسرائیل هیوم، اسرائیل در پاسخ ۵۲ جنگنده را برای حمله مستقیم به تهران آماده کرد، اما دونالد ترامپ، رییسجمهوری ایالات متحده، در آخرین لحظه و در حالی دستور توقف حمله را صادر کرد که جنگندههای اسرائیلی تنها ۲۰ دقیقه با پرتاب بمبها فاصله داشتند.