دیوید لمی، وزیر خارجه بریتانیا، سهشنبه در جلسهای با کمیتهای از نمایندگان پارلمان این کشور هشدار داد که در هفتههای آینده فشارها بر جمهوری اسلامی ایران بهطور قابل توجهی افزایش خواهد یافت و تحریمهای بیشتری علیه تهران اعمال میشود.
لمی تأکید کرد اگر حکومت ایران از جاهطلبیهای هستهای خود عقبنشینی نکند، بریتانیا به همراه فرانسه و آلمان ممکن است با فعالکردن «مکانیزم ماشه» پیشبینیشده در توافق هستهای برجام، بازگشت تحریمهای سازمان ملل متحد علیه تهران را کلید بزنند.
او گفت: «این تنها تحریمهای ما نیست، بلکه سازوکار سازمان ملل متحد نیز وجود دارد که میتواند تحریمهای گسترده و شدیدی را علیه تقریباً تمامی حوزههای اقتصادی ایران اعمال کند.»
وزیر خارجه بریتانیا همچنین به مقامهای جمهوری اسلامی هشدار داد «باید تصمیم بگیرند» و اگر عقبنشینی نکنند، بازگشت تحریمهای سازمان ملل میتواند «درد و رنج بسیار بیشتری» برای حکومت ایران به همراه داشته باشد.
در روزهای اخیر، موج تازهای از هشدارها از سوی قدرتهای اروپایی و همچنین آمریکا علیه جمهوری اسلامی ایران صادر شده است. تروئیکای اروپایی شامل بریتانیا، فرانسه و آلمان بهویژه پس از توقف همکاریهای شفافساز ایران با آژانس بینالمللی انرژی اتمی، در بیانیههای جداگانه و مشترک تأکید کردهاند که اگر تهران بهسرعت به مسیر اجرای کامل تعهدات برجام بازنگردد، گزینه فعالکردن «مکانیزم ماشه» روی میز خواهد بود.
بنابر گزارشها مقامهای ارشد اتحادیه اروپا نیز به جمهوری اسلامی هشدار دادهاند که همزمان با پیگیری برنامه هستهای و ادامه تنشها در منطقه، فضای بینالمللی علیه تهران بیش از هر زمان دیگری آماده بازگرداندن تحریمهای گسترده است. این هشدارها پس از آن شدت گرفت که گزارشهای آژانس نشان داد ایران ذخایر اورانیوم غنیشده با درصد بالا را به سطحی رسانده که فاصله کمی با مواد لازم برای تولید سلاح هستهای دارد.
«مکانیزم ماشه» (Snapback Mechanism) بندی در قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل است که به طرفهای توافق هستهای ۲۰۱۵ (برجام) اجازه میدهد در صورت نقض تعهدات توسط حکومت ایران، بدون نیاز به رأیگیری مجدد شورای امنیت، همه تحریمهای سازمان ملل را ظرف ۳۰ روز بهطور خودکار بازگردانند. این مکانیزم در واقع اهرم اصلی فشار حقوقی و اقتصادی بر جمهوری اسلامی محسوب میشود و فعالسازی آن بهمعنای احیای کلیه تحریمهایی است که پیش از برجام علیه تهران وضع شده بود.
بازگشت تحریمهای شورای امنیت نهتنها صادرات نفت ایران را دوباره هدف قرار میدهد، بلکه همکاریهای تجاری و مالی با هر کشوری که با ایران تعامل کند را هم در معرض مجازات قرار خواهد داد. این اقدام، انزوای بینالمللی جمهوری اسلامی را به اوج خواهد رساند و اقتصاد ایران را که هماکنون هم زیر فشار شدید تحریمهای یکجانبه آمریکاست، با بحران عمیقتری روبهرو خواهد کرد. بسیاری از تحلیلگران بر این باورند که فعالشدن این سازوکار میتواند به نقطه پایانی برای برجام و هرگونه مسیر دیپلماتیک کوتاهمدت منتهی شود.