در حالیکه آتشبس میان جمهوری اسلامی ایران و اسرائیل از ۴ تیر (۲۴ ژوئن) بهاجرا درآمده، موجی از حملات پهپادی و راکتی به مراکز نظامی در اقلیم کردستان عراق و سایر نقاط این کشور آغاز شده است.
به گزارش روزنامه جروزلم پست، وزارت داخله اقلیم کردستان روز جمعه رسما گروههای وابسته به جمهوری اسلامی ایران، بهویژه حشد الشعبی، را مسئول این حملات دانست؛ اتهامی که از سوی دولت مرکزی عراق بهشدت رد شده است.
حملات همزمان با آغاز آتشبس ایران و اسرائیل
بر اساس این گزارش، نخستین دور حملات تنها چند ساعت پس از آغاز رسمی آتشبس میان جمهوری اسلامی و اسرائیل آغاز شد؛ آتشبسی که پس از ۱۲ روز درگیری نظامی و با میانجیگری دولت قطر حاصل شد.
در این مرحله، پهپادهایی ناشناس به پایگاههای نظامی عراق، از جمله پایگاههای «التاجی» در شمال بغداد و «امام علی» در جنوب عراق حمله کردند. منابع محلی تایید کردهاند که تجهیزات راداری در این پایگاهها هدف قرار گرفتند.
در ادامه، حملات بهشکل تصاعدی گسترش یافت؛ ابتدا فرودگاه «کی-وان» در نزدیکی کرکوک هدف حمله راکتی قرار گرفت و سپس پهپادهایی به سوی شهرهای سلیمانیه، دهوک و اربیل در اقلیم کردستان شلیک شدند. تنها در بازه زمانی ۱۰ تا ۱۴ تیر ماه (اول تا پنجم ژوئیه)، چندین حمله پهپادی دیگر در این مناطق گزارش شد.
اتهام مستقیم به حشد الشعبی؛ ابزار تهران برای بیثباتسازی عراق
بهنوشته جروزلم پست، نهادهای امنیتی اقلیم کردستان معتقدند که این حملات توسط نیروهای حشد الشعبی (بسیج مردمی عراق) انجام شده است؛ ائتلافی متشکل از دهها گروه شبهنظامی شیعه که از حمایت مالی، تسلیحاتی و اطلاعاتی جمهوری اسلامی برخوردارند.
این گروهها، از جمله «کتائب حزبالله»، «عصائب اهل الحق» و «حرکت النجباء»، پیشتر نیز در حملات به نیروهای آمریکایی در عراق، سوریه و اردن نقش داشتهاند.
در بیانیهای که شامگاه جمعه از سوی وزارت داخله اقلیم کردستان منتشر شد، آمده است: «شب گذشته یک پهپاد در منطقهای بیسکنه در نزدیکی اربیل سقوط کرد. این حملات توسط گروههایی وابسته به حشد الشعبی و با هدف ایجاد بیثباتی و هرجومرج صورت میگیرد. ضروری است دولت فدرال عراق در برابر این اقدامات مخرب واکنش قانونی و قاطع نشان دهد.»
همزمان، اداره کل ضدتروریسم اقلیم کردستان نیز اعلام کرد: «یک پهپاد انفجاری روز پنجشنبه در نزدیکی فرودگاه بینالمللی اربیل رهگیری شد. این عملیات هیچگونه خسارت جانی یا مالی بههمراه نداشت.»
حمله به اربیل در سایه تقابل سیاسی بغداد و اربیل
بهنوشته جروزلم پست، گرچه اقلیم کردستان عراق یک منطقه خودمختار است، اما در دولت مرکزی بغداد، حشد الشعبی از پشتیبانی جناحهای سیاسی طرفدار حکومت ایران برخوردار است؛ از جمله سازمان بدر که علاوهبر عضویت در حشد الشعبی، یکی از ماشینهای سیاسی قدرتمند در ساختار دولت عراق بهشمار میرود.
این روزنامه اسرائیلی مینویسد، گروههای شبهنظامی مورد حمایت تهران در سال ۲۰۱۸ بهعنوان نیروی رسمی نظامی عراق بهرسمیت شناخته شدند و حقوق خود را از دولت مرکزی دریافت میکنند، هرچند ارتباط آنها با فعالیتهای غیرقانونی از جمله آدمربایی، ترور، و حملات پهپادی، بهویژه علیه مواضع آمریکایی و مخالفان جمهوری اسلامی، اثباتشده است.
از جمله اقدامات جنجالی اخیر این گروهها، ربودن الیزابت تسورکوف، پژوهشگر دانشگاه پرینستون در مارس ۲۰۲۳ توسط کتائب حزبالله بود؛ اقدامی که واکنش شدید واشینگتن را در پی داشت.
واکنش تند بغداد: اتهامزنی به نهادهای رسمی قابلقبول نیست
در پی این اتهامزنی آشکار، دولت مرکزی عراق واکنشی تند نشان داد. «صباح النعمان»، سخنگوی نخستوزیر عراق، در بیانیهای رسمی اعلام کرد: «اتهامی که از سوی وزارت داخله اقلیم کردستان به یکی از نهادهای امنیتی رسمی عراق وارد شده، غیرقابلقبول و محکوم است و تحت هیچ شرایطی نباید بدون ارائه سند و مدرک مطرح شود.»
رسانههای عربی، از جمله خبرگزاری شفق عراق، نیز از شکاف سیاسی عمیق میان اربیل و بغداد در این زمینه گزارش دادهاند. این در حالی است که عراق خود را برای مدیریت امنیتی مراسم عاشورا در شهرهای کربلا، نجف و بابل آماده میکند.
فرماندهی عملیات مشترک در بغداد اعلام کرده است که با هماهنگی کمیته عالی امنیتی، استانداران و وزارتخانههای کشور، بهداشت و برق، و همچنین نیروهای پلیس و حشد الشعبی، برای حفظ امنیت زائران برنامهریزی گستردهای انجام شده است.
تشدید سرکوب در ایران و احتمال عملیات نیابتی علیه کردستان عراق
جروزلم پست در بخش پایانی گزارش خود مینویسد که تنش میان حکومت ایران و اقلیم کردستان عراق در روزهای اخیر بهدلیل ادعای تهران درباره حضور گروههای اپوزیسیون ایرانی در خاک اقلیم شدت گرفته است.
همزمان با موج بازداشتهای گسترده در ایران پس از جنگ ۱۲ روزه با اسرائیل، منابع محلی از هدفقراردادن فعالان کرد در موج سرکوب جدید خبر میدهند.
این روزنامه اسرائیلی تحلیل میکند که جمهوری اسلامی احتمالا از شبهنظامیان حشد الشعبی بهعنوان اهرم فشار امنیتی علیه اربیل استفاده میکند تا هم پاسخ سیاسی به میزبانی احتمالی از مخالفان بدهد و هم تعادل امنیتی منطقه را بهنفع خود تغییر دهد.
به باور ناظران، چنین رویکردی میتواند تنشهای داخلی عراق را افزایش داده و ساختار شکننده وحدت ملی را با چالش روبهرو کند.