با وجود بدبینی نسبت به احتمال توافق، مقامات اروپایی بر لزوم آغاز دوباره مذاکرات هستهای با تهران تاکید میکنند و معتقدند حملات آمریکا، انگیزه جمهوری اسلامی را برای دستیابی مخفیانه به سلاح اتمی افزایش داده است.
بر اساس گزارش نشریه واشینگتنپست، مقامهای اروپایی در ارزیابیهای اولیه خود اعلام کردند حملات آمریکا آسیب شدیدی به برنامه هستهای جمهوری اسلامی وارد کرده اما برخلاف گفتههای دونالد ترامپ، رییسجمهوری آمریکا، این برنامه را به طور کامل نابود نکرده است.
سه مقام اروپایی به شرط ناشناس ماندن، به این نشریه گفتند حملات اسرائیل و سپس آمریکا، انگیزههای جدیدی برای تهران ایجاد کرده تا برنامه هستهای خود را در خفا دنبال کند.
آنها معتقدند این حملات میتواند برای رهبران حکومت در تهران گواهی باشد که بهترین عامل بازدارندگی، توسعه ظرفیت ساخت بمب اتمی است.
احتمال تغییر موضع ترامپ
ترامپ ۹ تیر در تروث سوشال، شبکه اجتماعی خود، اعلام کرد «هیچ پیشنهادی» به ایران نمیدهد و پس از آنچه «نابودی کامل تاسیسات هستهای» این کشور خواند، دیگر با تهران گفتوگو نمیکند.
این در حالی است که پیش از این، او گفته بود مذاکرات میتواند «همین هفته» آغاز شود.
به گفته مقامهای اروپایی، ترامپ معمولا مواضع خود را تغییر میدهد و علاقه زیادی به انعقاد معامله دارد. از این رو ممکن است رویکرد او تغییر کند.
با این حال، اگر واشینگتن گفتوگوها را با تهران آغاز کند، احتمالا بدون حضور اروپاییها که از زمان روی کار آمدن ترامپ به حاشیه رانده شدهاند، اقدام خواهد کرد.
میشل دوکلو، دیپلمات سابق فرانسوی، معتقد است احتمالا حکومت ایران «مصممتر خواهد شد تا به بمب برسد و این کار را تا آنجا که ممکن است، مخفیانه انجام خواهد داد».
او افزود تمایل حکومت ایران برای مشارکت در مذاکرات تا حدی به «تعادل قدرت جدید در تهران» و جذابیت اقتصادی معامله با آمریکا بستگی دارد.
واکنش تهران و تعلیق همکاری با آژانس
عباس عراقچی، وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی، درباره از سرگیری سریع دیپلماسی بر سر برنامه هستهای تهران ابراز تردید کرد.
او گفت به «زمان بیشتری» نیاز است و همچنین، این تضمین که آمریکا در طول مذاکرات دوباره حمله نکند.
عراقچی در مصاحبه با شبکه سیبیاس گفت: «فکر نمیکنم مذاکرات به این سرعت از سر گرفته شود.»
تهران این هفته اقداماتی را برای تعلیق همکاری با آژانس بینالمللی انرژی اتمی تصویب و ابلاغ کرد.
آژانس جمعه ۱۳ تیر اعلام کرد تیمی از بازرسانش ایران را ترک کردند. اقدامی که بنبست بر سر نظارت بر برنامه هستهای جمهوری اسلامی را عمیقتر میکند.
چالشهای پیش رو
یک دیپلمات اروپایی گفت اقدامات تهران علیه آژانس میتواند تلاشی برای کسب اهرم در مذاکرات آینده باشد.
اکنون طرفین بهنظر فاصله زیادی با هم دارند.
مذاکرات پیشین امکان ادامه غنیسازی اورانیوم را در محدوده مقاصد صلحآمیز برای ایران در نظر میگرفت اما دولت ترامپ اکنون بر «غنیسازی صفر» تاکید میکند که برخی مقامات اروپایی نیز از آن حمایت میکنند.
شرایط فرانسه و انقضای برجام
مقامات فرانسوی برای گنجاندن برنامه موشکهای بالستیک جمهوری اسلامی در هرگونه مذاکراتی فشار میآورند.
تهران درخواستهای غنیسازی صفر را رد کرده و میگوید به طور قانونی حق غنیسازی سوخت هستهای برای استفاده صلحآمیز را دارد و قابلیتهای دفاعیاش قابل مذاکره نیست.
برجام یا همان توافق جامع اقدام مشترک که در سال ۲۰۱۵ برای مهار برنامه هستهای جمهوری اسلامی در ازای لغو تحریمها منعقد شد، پاییز سال جاری به پایان میرسد.
مقامات اروپایی معتقدند خروج ترامپ از این توافق در سال ۲۰۱۸، انگیزه بیشتری به تهران برای افزایش تولید اورانیوم غنیشده داد.