نتایج یک مطالعه نشان می‌دهد در سال گذشته میلادی تنها هفت کشور استانداردهای کیفیت هوای سازمان بهداشت جهانی را رعایت کردند. بر این اساس، تقریبا تمام کشورهای جهان هوایی آلوده‌تر نسبت به حد مجاز توصیه‌شده از سوی پزشکان دارند.
در داده‌های شرکت سوئیسی نظارت بر کیفیت هوای آیکیوایر (IQAir) که سه‌شنبه ۲۱ اسفند منتشر شد، به کیفیت هوای ایران در سال گذشته میلادی اشاره نشده است.
در این گزارش آمده که کشورهای ایران، افغانستان و بورکینافاسو به دلیل کمبود دسترسی به داده‌ها در سال ۲۰۲۴ از فهرست غایب هستند.
یک مقام وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، اواخر دی ماه گزارش داد میزان مرگ‌های منتسب به آلودگی هوا در ایران در سال گذشته خورشیدی، ۳۰ هزار و ۶۹۲ نفر بوده است.
رتبه‌بندی کشورها بر اساس آلوده‌ترین و پاک‌ترین هوا
چاد، بنگلادش، پاکستان، جمهوری دموکراتیک کنگو و هند به ترتیب به‌عنوان آلوده‌ترین کشورهای جهان در سال ۲۰۲۴ شناخته شدند.
سطح پی‌ام۲.۵ (PM2.5) در این پنج کشور دست‌کم ۱۰ برابر بیشتر از حد مجاز در سال ۲۰۲۴ بود و سطح این ذرات در چاد حتی تا ۱۸ برابر بیشتر از سطح توصیه شده رسید.
پی‌ام۲.۵ ذرات بسیار ریز و خطرناک معلق در هوا هستند که قطرشان کمتر از ۲.۵ میکرومتر است. این ذرات می‌توانند وارد ریه‌ها شوند و به سیستم تنفسی و قلب آسیب برسانند.
سال گذشته میلادی تنها کشورهای استرالیا، نیوزیلند، باهاماس، باربادوس، گرانادا، استونی و ایسلند موفق به رعایت استانداردهای سازمان بهداشت جهانی شدند.
پزشکان می‌گویند که هیچ سطح ایمنی‌ای برای ذرات پی‌ام۲.۵ وجود ندارد زیرا به اندازه‌ای کوچک هستند که می‌توانند وارد جریان خون شده و به اندام‌های مختلف بدن آسیب برسانند.
با این حال سازمان بهداشت جهانی توصیه کرده که سطح این ذرات باید زیر پنج میکروگرم در هر مترمکعب باشد و تخمین زده که با رعایت این دستورالعمل‌ها، هر سال میلیون‌ها نفر می‌توانند جان خود را نجات دهند.
در سال گذشته میلادی، تنها ۱۷ درصد از شهرهای جهان موفق به رعایت این حد نصاب شدند.
هند که در رتبه پنجم آلودگی هوا قرار دارد، شاهد کاهش هفت درصدی در میانگین پی‌ام۲.۵ خود بود و توانست سطح آن را به ۵۰.۶ میکروگرم در مترمکعب برساند اما این کشور با داشتن ۱۲ شهر از فهرست ۲۰ شهر آلوده جهان در سال گذشته میلادی، در صدر قرار گرفت.
نبود ابزارهای سنجش کیفیت هوا در آفریقا و غرب آسیا
بر اساس گزارش آیکیوایر، نظارت بر کیفیت هوا در برخی مناطق آفریقا و غرب آسیا ضعیف‌تر است؛ جایی که چندین کشور از تحلیل‌ها حذف شدند.
کشورهای فقیر معمولا هوای آلوده‌تری نسبت به کشورهای غنی دارند اما در آن‌ها اغلب ایستگاه‌های اندازه‌گیری برای اطلاع‌رسانی به شهروندان وجود ندارد.
فاصله قابل توجه داده‌ها به‌ویژه در آسیا و آفریقا، باعث شده تصویر جهانی وضعیت آلودگی هوا روشن نباشد. به همین دلیل، بسیاری از کشورهای در حال توسعه برای ردیابی سطح آلودگی هوای خود، به حس‌گرهای کیفیت هوای نصب‌شده در ساختمان‌های سفارت و کنسولگری‌های آمریکا اتکا کرده‌اند.
با این حال، وزارت خارجه آمریکا اخیرا به‌دلیل محدودیت‌های بودجه‌ای این طرح را متوقف و پیشینه بیش از ۱۷ سال داده‌های جمع‌آوری شده از کشورهای مختلف، مانند چاد را از سایت رسمی نظارت بر کیفیت هوای دولت به نشانی airnow.gov حذف کرد.
کریستی چستر-شروئدر، مدیر علوم کیفیت هوا در آیکیوایر گفت: «بیشتر کشورها منابع داده دیگری دارند اما این موضوع تاثیر زیادی بر آفریقا خواهد گذاشت.»
چاد از فهرست ارزیابی کیفیت هوای آیکیوایر در سال ۲۰۲۳ حذف شد. با این حال این کشور که از گرد و غبار صحرا و همچنین سوزاندن بی‌ضابطه محصولات کشاورزی رنج می‌برد، همچنان به‌عنوان آلوده‌ترین کشور جهان در سال ۲۰۲۲ شناخته شد.
میانگین غلظت پی‌ام۲.۵ چاد در سال گذشته میلادی به ۹۱.۸ میکروگرم در مترمکعب رسید که اندکی بیشتر از سال ۲۰۲۲ بود.
هوای آلوده افراد را به‌طور فوری نمی‌کشد و ممکن است بروز آثار کشنده آن دو تا سه دهه طول بکشد اما با وجود این، دومین عامل در ایجاد خطر مرگ پس از فشار خون بالا محسوب می‌شود.
سازمان بهداشت جهانی می‌گوید دولت‌ها می‌توانند با سیاست‌هایی مانند تامین مالی پروژه‌های انرژی تجدیدپذیر و حمل‌ونقل عمومی، ساخت زیرساخت‌ها برای تشویق به پیاده‌روی و دوچرخه‌سواری و ممنوعیت سوزاندن زباله‌های کشاورزی، هوای خود را پاکیزه کنند.
در همین زمینه بخوانید: شاخص آلودگی هوا در شماری از شهرهای ایران به عدد بحرانی ۵۰۰ رسید